Polipy są łagodnymi zmianami w strukturze tkanki. Mogą występować w różnych miejscach ludzkiego organizmu. Najczęściej obserwuje się je w jelicie grubym, ale pojawiają się również w nosie. Czym są polipy nosa? Jakie są przyczyny ich powstawania i jakie dają objawy?
Czym są polipy nosa?
Polipy nosa to bezbolesne, miękkie rozrosty tkanek o charakterze nienowotworowym. Wywodzą się z błony śluzowej, która wyścieła zatoki przynosowe i przewody nosowe. Najczęściej występują w kompleksie ujściowo-przewodowym, czyli miejscu ujścia zatok przynosowych do jam nosa.
Ze względu na budowę histologiczną wymienia się 3 typy polipów nosa: mieszany, gruczołowy i obrzękowy. Drugi z wymienionych charakteryzuje się tym, że tkanka łączna jest pokryta prawidłową błoną śluzową. Z kolei typ obrzękowy rozpoznaje się po obecności dużych gruczołów i torbieli w tkance łącznej.
Szacuje się, że polipy nosa występują u około 4% populacji. Najczęściej diagnozuje się je u mężczyzn w wieku 50-60 lat. Rzadko stwierdza się je u dzieci [1].
Przyczyny polipów nosa
Istnieją pewne czynniki, które zwiększają ryzyko powstawania polipów nosa. Należą do nich:
zaburzenia funkcji i struktury komórek nabłonka;
zespół nieruchomych rzęsek, czyli urzęsionych komórek nabłonkowych dróg oddechowych;
astma (w tym astma aspirynowa, będąca na reakcją na niesteroidowe leki przeciwzapalne i aspirynę);
alergiczne grzybicze zapalenie zatok;
atopowe zapalenie skóry (AZS);
alergiczny nieżyt nosa;
mukowiscydoza;
zespół Churga i Strauss [1];
Objawy polipów nosa
Objawy zależą m.in. od rozmiarów polipów. Jeśli są one małe, mogą nie dawać żadnych niepokojących objawów.
Z kolei duże polipy nosa bywają widoczne w nozdrzach (przypominają grudki) i pośrednio lub bezpośrednio blokują przewody nosowe. Tym samym ograniczają odprowadzanie wydzielin oraz swobodny przepływ powietrza. Powodują też komplikacje w postaci zapalenia zatok i infekcji.
Jeśli polipy nosa mają duże rozmiary, mogą im towarzyszyć następujące objawy:
mówienie przez nos,
krwawienie z nosa,
wyciek ropnej lub wodnistej wydzieliny z nosa,
kichanie,
delikatne rozszerzenie nosa,
bezdech nocny,
chrapanie podczas snu,
zaburzenia węchu i smaku,
ograniczenie drożności nosa,
uczucie ucisku u nasady nosa,
bóle głowy,
bóle zębów [1].
Leczenie polipów nosa
W przypadku wystąpienia objawów, które mogą wskazywać na polipy nosa, należy zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. W razie potrzeby lekarz POZ kieruje pacjenta na konsultację laryngologiczną.
Laryngolog ustala rozpoznanie na podstawie szczegółowy wywiad lekarski, wyniki badania laryngologicznego oraz badań dodatkowych. Polipy o dużych rozmiarach są widoczne w rynoskopii przedniej. Mają postać gładkich białawożółtych lub białawoszarych mas.
W niektórych przypadkach laryngolog decyduje o konieczności wykonania badań dodatkowych. Może być to rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa, które umożliwiają określenie dokładnej lokalizacji polipów i wybór optymalnej metody leczenia.
W przypadku drożnego nosa stosuje się glikokortykosteroidy donosowe o działaniu przeciwzapalnym. Z kolei, jeśli chory ma zatkany nos lub astmę oskrzelową, glikokortykosteroidy podaje się doustnie przez krótki czas. Następnie zamienia się je na preparaty stosowane miejscowo.
Podawanie glikokortykosteroidów zazwyczaj prowadzi do zmniejszenia, a nawet zniknięcia polipów nosa. Jednak problemem jest nawracanie objawów po odstawieniu leków. W związku z tym istotne jest również leczenie choroby podstawowej (np. mukowiscydozy, astmy, alergii).
Zdarza się, że leczenie farmakologiczne nie przynosi spodziewanych efektów. W takich przypadkach konieczne może być zastosowanie metod operacyjnych. Obecnie najczęściej wykonuje się funkcjonalną chirurgię endoskopową zatok (FESS). Pozwala ona nie tylko na usunięcie polipów, ale i powiększenie naturalnych ujść zatok i skorygowanie innych nieprawidłowości [1, 2].
Profilaktyka polipów nosa
W ramach profilaktyki zaleca się monitorowanie rozpoznanej i leczonej choroby podstawowej (np. alergii), która wiąże się z ryzykiem wystąpienia polipów nosa. Ponadto wskazane jest unikanie drażnienia śluzówek nosa oraz irygację zatok i nosa specjalnymi płynami do płukania lub solą fizjologiczną zgodnie ze wskazaniami lekarza.
Przypisy
[1] https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-nosa-i-zatok/106002,polipy-nosa
[2] PREŚ, KRZYSZTOF, MAREK SĄSIADEK, and ALINA JANKOWSKA. "Polipy nosa i zatok przynosowych–rola tomografii komputerowej."