Palec młotkowaty (inaczej młoteczkowaty) to określenie używane w odniesieniu do urazu dowolnego palca ręki. W polskiej nomenklaturze stosuje się go również do określania problemu dotyczącego palców stopy. Jednak należy zaznaczyć, że są to różne przypadki. Czym są palce młotkowate? Jak się objawiają i w jaki sposób się je leczy?
Czym są palce młotkowate?
Palec młotkowaty (łac. mallet finger) to potoczne określenie urazu palca dłoni. Przy czym nie chodzi tu o każdy rodzaj urazu. Nazwa odnosi się do takiego, który powoduje uszkodzenie ścięgien prostownika w przyczepie do ostatniego paliczka danego palca.
Nie należy mylić palca młotkowatego dłoni z palcem młotkowatym stopy. Mimo podobnej nazwy są to dwa różne problemy. W przypadku palca stopy nazwa ta odnosi się do nieurazowej deformacji, która polega na przykurczu w stawach międzypaliczkowym i niewłaściwym ustawieniu. Najczęściej towarzyszy ona paluchowi koślawemu i dotyczy drugiego palca.
Z problemem palców młotkowatych zmagają się głównie osoby dorosłe z chorobami reumatologicznymi. Ryzyko wystąpienia tego typu urazu jest większe u chorych na łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS), reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) czy zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Wynika to z tego, że są to choroby, którym towarzyszy osłabienie ścięgien [1, 2].
Przyczyny palców młotkowatych
Główną przyczyną palców młotkowatych jest uraz palca ręki, który polega na zahaczeniu lub uderzeniu wyprostowanym palcem o przeszkodę. Do tego typu urazu może dojść zarówno podczas aktywności sportowych (np. gry w koszykówkę), jak i wykonywania codziennych czynności (np. zdejmowania ubrania).
Inną przyczyną może być choroba. Wśród schorzeń, które zwiększają ryzyko palców młotkowatych, wymienia się: RZS, ŁZS i zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
W nielicznych przypadkach przyczyną jest cięta rana na grzbiecie palca [1, 2].
Objawy palców młotkowatych
Po czym rozpoznać palce młotkowate? Niepokojącym sygnałem jest przede wszystkim brak możliwości wyprostowania palca w stawie międzypaliczkowym dalszym (przy czym funkcje pozostałych stawów palca są zachowane).
Ograniczeniu ruchomości palca towarzyszą ból i obrzęk. Jednak zazwyczaj są one niewielkie i mogą nie wzbudzać niepokoju. To sprawia, że niektóre osoby zauważają problem dopiero po jakimś czasie od wystąpienia urazu [1, 2].
Leczenie palców młotkowatych
Choć ból i obrzęk nie zawsze uniemożliwiają wykonywanie codziennych czynności i czasem pozostają niezauważone przez kilka dni, nie jest to problem, który można zlekceważyć. Po zaobserwowaniu objawów palców młotkowatych warto skonsultować się z lekarzem ortopedą.
Jak ustala się rozpoznanie? Specjalista stawia diagnozę na podstawie szczegółowego wywiadu lekarskiego oraz badania przedmiotowego. Oprócz tego konieczne jest wykonanie badań obrazowych. Podstawą jest RTG, które pozwala zróżnicować czy doszło do wyrwania fragmentu kostnego z paliczka dalszego, czy uszkodzony prostownik rozerwał się na swoim przebiegu. Jeśli badanie RTG okaże się niewystarczające, lekarz może zlecić dodatkowo badanie USG.
W jaki sposób leczy się palce młotkowate? Najczęściej stosuje się leczenie zachowawcze w postaci unieruchomienia. Jego celem jest utrzymanie palca w wyproście i doprowadzenie do powstania blizny w miejscu urazu.
W leczeniu zachowawczym stosuje się różne metody unieruchomienia. Może być to indywidualnie wykonany opatrunek termoplastyczny, plastikowa orteza w formie naparstka (aparat Stacka) lub metalowe usztywnienie (szyna Zimmera).
Niezależnie od typu usztywnienia powinno być ono noszone przez całą dobę (z wyjątkiem czasu przeznaczonego na toaletę). Z reguły zaleca się, aby nosić plastikową ortezę, metalowe usztywnienie lub opatrunek termoplastyczny przez 6-12 tygodni.
Po zakończeniu leczenia zachowawczego palec jest trochę sztywniejszy i ma ograniczone zgięcie. Jednak nie stosuje się żadnych specyficznych ćwiczeń. Powrót do pełnej ruchomości jest możliwy przy wykonywaniu zwykłych, codziennych czynności [1, 2].
Profilaktyka palców młotkowatych
W ramach profilaktyki zaleca się szczególną ostrożność podczas aktywności fizycznej i wykonywania codziennych czynności.
Przypisy
[1] https://chirurgiarekiwarszawa.pl/portfolio-items/palec-mlotkowaty/
[2] https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/288906,palec-mloteczkowaty