Czym jest nadczynność tarczycy ?
Nadczynność tarczycy to stan, który występuje z powodu nadmiernej produkcji hormonów tarczycy przez tarczycę. Tyreotoksykoza to stan, który występuje z powodu nadmiernego stężenia hormonów tarczycy z dowolnej przyczyny, dlatego obejmuje nadczynność tarczycy. Należy zauważyć, że tyreotoksykoza jest związana z hiperkinetycznymi zaburzeniami ruchu, w tym pląsawicą i miokloniami. Niektórzy jednak używają tych terminów zamiennie. Objawy różnią się między ludźmi i mogą obejmować drażliwość, osłabienie mięśni, problemy ze snem, szybkie bicie serca, nietolerancję ciepła, biegunkę, powiększenie tarczycy, drżenie rąk i utratę wagi. Objawy są zwykle mniej nasilone u osób starszych i podczas ciąży. Rzadkim powikłaniem jest przełom tarczycowy, w którym zdarzenie, takie jak infekcja powoduje nasilenie objawów, jak splątanie i wysoka temperatura, i często prowadzi do śmierci. Przeciwieństwem nadczynności jest niedoczynność tarczycy, gdy tarczyca nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów.
Objawy nadczynności tarczycy
Nadczynność tarczycy może przebiegać bezobjawowo lub z istotnymi objawami. Niektóre z objawów nadczynności tarczycy to nerwowość, drażliwość, zwiększone pocenie się, przyspieszone bicie serca, drżenie rąk, niepokój, problemy ze snem, ścieńczenie skóry, delikatne łamliwe włosy i osłabienie mięśni – zwłaszcza w ramionach i udach. Mogą wystąpić częstsze wypróżnienia, a biegunka jest powszechna. Utrata masy ciała, czasami znaczna, może wystąpić pomimo dobrego apetytu (chociaż 10% osób z nadczynnością tarczycy doświadcza przyrostu masy ciała), mogą wystąpić wymioty, u kobiet krwawienie miesiączkowe może się zmniejszyć, a miesiączki mogą występować rzadziej lub mieć dłuższe cykle niż zwykle.
Hormony tarczycy mają kluczowe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania komórek. W nadmiarze zarówno nadmiernie pobudza przemianę materii, jak i zaburza normalne funkcjonowanie współczulnego układu nerwowego, powodując „przyspieszenie” różnych układów organizmu oraz objawy przypominające przedawkowanie adrenaliny. Należą do nich szybkie bicie serca i objawy kołatania serca, drżenie układu nerwowego, takie jak objawy lękowe i nerwowe, nadmierna ruchliwość układu pokarmowego, niezamierzona utrata masy ciała oraz, w badaniach panelu lipidowego krwi, niższy i czasami niezwykle niski poziom cholesterolu w surowicy.
Objawy nadczynności tarczycy
Istnieje wiele objawów nadczynności tarczycy, które mogą mieć wpływ na cały organizm. Objawy nadczynności tarczycy mogą obejmować:
Szybkie bicie serca (kołatanie serca).
Uczucie roztrzęsienia i/lub zdenerwowania.
Utratę wagi.
Zwiększony apetyt.
Biegunkę i częstsze wypróżnienia.
Zmiany widzenia.
Cienką, ciepłą i wilgotną skórą.
Zmiany menstruacyjne.
Nietolerancję ciepła i nadmierne pocenie się.
Problemy ze snem.
Obrzęk i powiększenie szyi (wole).
Wypadanie włosów i zmiana struktury włosów (łamliwość).
Wytrzeszcz oczu (obserwowane w przypadku choroby Gravesa-Basedowa).
Słabe mięśnie.
Przyczyny nadczynności tarczycy
Stany i sytuacje medyczne, które mogą powodować nadczynność tarczycy, to:
Choroba Gravesa-Basedowa: w tej chorobie układ odpornościowy atakuje tarczycę. Jest najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy, stanowiącą około 85% przypadków.
Guzki tarczycy: guzek tarczycy to guzek lub wzrost komórek w tarczycy.
Zapalenie tarczycy: zapalenie tarczycy, które może być bolesne lub bezbolesne. Może się to zdarzyć w ciągu roku od urodzenia dziecka (poporodowe zapalenie tarczycy).
Spożywanie nadmiaru jodu: Spożycie zbyt dużej ilości jodu może spowodować, że tarczyca będzie produkować więcej hormonów. Jod to minerał używany przez tarczycę do wytwarzania hormonu. Przyjmowanie dożylnego kontrastu jodowego („barwnik jodowy”) może również powodować nadczynność tarczycy. Amiodaron, lek zawierający dużą ilość jodu, może również powodować nadczynność tarczycy.
Nadczynność tarczycy – rozpoznanie
Pomiar poziomu hormonu tyreotropowego (TSH) wytwarzanego przez przysadkę mózgową (który z kolei jest również regulowany przez hormon uwalniający TSH podwzgórza) jest zwykle wstępnym badaniem pod kątem podejrzenia nadczynności tarczycy. Niski poziom TSH zazwyczaj wskazuje, że przysadka mózgowa jest hamowana lub „instruowana” przez mózg, aby ograniczyć stymulację tarczycy po wykryciu podwyższonego poziomu T4 i/lub T3 we krwi. W rzadkich przypadkach niski poziom TSH wskazuje na pierwotną niewydolność przysadki lub tymczasowe zahamowanie przysadki z powodu innej choroby, dlatego sprawdzanie T4 i T3 jest nadal przydatne klinicznie.
Pomiar swoistych przeciwciał, takich jak przeciwciała przeciwko receptorowi TSH w chorobie Gravesa-Basedowa lub peroksydaza przeciwtarczycowa w zapaleniu tarczycy Hashimoto – częsta przyczyna niedoczynności tarczycy – może również przyczynić się do rozpoznania. Rozpoznanie nadczynności tarczycy potwierdzają badania krwi, które wykazują obniżony poziom hormonu tyreotropowego (TSH) oraz podwyższony poziom T4 i T3. TSH to hormon wytwarzany przez przysadkę mózgową, który mówi tarczycy, ile hormonu ma wytworzyć. Kiedy jest za dużo hormonu tarczycy, TSH będzie niskie.
Leczenie nadczynności tarczycy
Opcje leczenia nadczynności tarczycy obejmują:
Leki przeciwtarczycowe metimazol lub propylotiouracyl: leki te blokują zdolność tarczycy do wytwarzania hormonów. Zapewniają szybką kontrolę tarczycy.
Jod radioaktywny: Jod radioaktywny jest lekiem doustnym, który wchłaniają nadaktywne komórki tarczycy. Radioaktywny jod uszkadza te komórki i powoduje kurczenie się tarczycy i obniżenie poziomu hormonów tarczycy w ciągu kilku tygodni. Zwykle prowadzi to do trwałego zniszczenia tarczycy, co wyleczy jej nadczynność. Ilość promieniowania dostarczanego przez ten lek różni się od ilości użytej do testu wychwytu jodu radioaktywnego (RAIU) i skanowania w celu postawienia diagnozy. Większość osób, które otrzymują to leczenie, musi przez resztę życia zażywać leki z hormonami tarczycy, aby utrzymać prawidłowy poziom hormonów.
Chirurgia: w uzasadnionych przypadkach należy usunąć tarczycę poprzez operację (tyroidektomię). Wpływa to na nadczynność tarczycy, jednak oczywiście spowoduje niedoczynność tarczycy, która wymaga dożywotniej suplementacji, aby utrzymać prawidłowy poziom hormonów.