Tętnice płucne (łac. arteriae pulmonales) to naczynia krwionośne, które doprowadzają krew z serca do płuc. W wyniku chorób naczyń płucnych, serca czy płuc może dojść do nieprawidłowego wzrostu ciśnienia krwi w tętnicach płucnych. Mówi się wtedy o nadciśnieniu płucnym (NP), które na początku objawia się głównie zmęczeniem i dusznością podczas wysiłku fizycznego. Jakie jeszcze objawy mogą świadczyć o nieprawidłowym wzroście ciśnienia krwi w tętnicach płucnych? Jak przebiega diagnostyka i leczenie NP?
Czym jest nadciśnienie płucne?
Nadciśnienie płucne stwierdza się, gdy średnie ciśnienie w tętnicy płucnej wynosi przynajmniej >20 mm Hg. Wartość tę mierzy się podczas cewnikowania serca.
Jest to choroba, która dotyka zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe. Według danych pochodzących z Ogólnopolskiej Bazy Nadciśnienia Płucnego w 2021 roku z powodu NP leczono około 1300 osób dorosłych i 110 dzieci.
Nadciśnienie płucne zalicza się do tzw. chorób rzadkich. Oznacza to, że występuje ono u mniej niż 5 na 10 000 osób [1, 2, 3].
Przyczyny nadciśnienia płucnego
Zgodnie z klasyfikacją przedstawioną przez European Society of Cardiology wyróżnia się 5 grup nadciśnienia płucnego.
Grupa 1: tętnicze nadciśnienie płucnego, które może być dziedziczne albo wywołane toksynami, lekami, schorzeniami serca, nadciśnieniem wrotnym czy zakażeniem wirusem HIV;
Grupa 2: NP spowodowane chorobą lewej części serca.
Grupa 3: tętnicze nadciśnienie płucne, które rozwija się w następstwie hipoksji i/lub schorzeń serca (np. przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, śródmiąższowej choroby płuc).
Grupa 4: tętnicze nadciśnienie płucne, którego przyczyną jest zwężenie tętnic płucnych;
Grupa 5: NP o mnogich lub nieznanych przyczynach [1, 2, 3].
Objawy nadciśnienia płucnego
Jednym z pierwszych objawów choroby jest duszność występująca podczas wysiłku fizycznego. Wraz z rozwojem choroby pojawia się ona nawet w okresie spoczynku i utrudnia wykonywanie codziennych czynności.
Do innych objawów nadciśnienia płucnego należą:
obrzęki obwodowe,
omdlenie,
osłabienie,
kaszel,
kołatania serca,
niezamierzona utrata masy ciała,
stany przedomdleniowe i omdlenia.
Powyższe objawy warto skonsultować z lekarzem. W przypadku podejrzenia NP zaleca się leczenie w ośrodku referencyjnym. Nazywa się w nim miejsce, w którym leczy się przynajmniej 50 chorych na nadciśnienie płucne. Ośrodki referencyjne znajdują się m.in. w Warszawie, Białymstoku, Bydgoszczy, Katowicach, Krakowie i Lublinie) [1, 2, 3].
Leczenie nadciśnienia płucnego
Jak przebiega diagnostyka nadciśnienia płucnego? W procesie diagnostycznym wykorzystuje się badania takie jak m.in.:
echo serca przezklatkowego i przezprzełykowego,
spirometria,
scyntygrafia płuc,
tomografia komputerowa klatki piersiowej,
USG jamy brzusznej,
cewnikowanie serca,
test 6-minutowego marszu i/lub wysiłkowy test spiroergometryczny (w celu oceny wydolności fizycznej).
Po ustaleniu diagnozy wdrażane jest leczenie, które zależy od przyczyny NP i rokowania. U chorych z tętniczym nadciśnieniem płucnym lekarz może zdecydować o konieczności wdrożenia leczenia farmakologicznego blokerem kanału wapniowego. Z kolei w przypadku NP zależnego od niewydolności lewej komory serca głównym celem jest leczenie choroby podstawowej.
U pacjentów z NP wprowadza się również leczenie objawowe. Jego celem jest poprawa jakości życia m.in. poprzez zmniejszenie obrzęków [1, 2, 3].
Profilaktyka nadciśnienia płucnego
Jak wygląda profilaktyka nadciśnienia płucnego? Przyczyny wzrostu ciśnienia krwi w tętnicach płucnych są bardzo różne, więc nie istnieją jednolite zasady profilaktyki.
W celu zmniejszenia ryzyka NP należy skupić się na czynnikach ryzyka, których można uniknąć. Jednym z nich jest zakażenie wirusem HIV. Aby uchronić się przed zakażeniem, należy pamiętać o unikaniu: przygodnych kontaktów seksualnych, używaniu tych samych maszynek do golenia lub szczoteczek do zębów czy korzystania z usług salonów fryzjerskich, kosmetycznych i studiach tatuażu, które nie przestrzegają zasad dezynfekcji sprzętu.
[1] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.21.
[2] https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/choroby/156327,nadcisnienie-plucne
[3] Delcroix, Marion, et al. "ERS statement on chronic thromboembolic pulmonary hypertension." European Respiratory Journal 57.6 (2021).