Nowotwory złośliwe i łagodne różnią się przebiegiem klinicznym. Najważniejszą cechą pierwszego z wymienionych jest zdolność do dawania przerzutów, naciekania i niszczenia okolicznych tkanek. Z kolei nowotwór łagodny nie daje przerzutów. Rokowania w przypadku jego wykrycia są zazwyczaj dobre. Jednym z takich nowotworów są naczyniaki. Czym są, jak się objawiają i w jaki sposób się je leczy?
Czym są naczyniaki?
Naczyniaki należą do niezłośliwych nowotworów. Wywodzą się z drobnych naczyń krwionośnych tzw. włośniczek. W wyniku działania na nie różnych czynników dochodzi do rozrostu komórek śródbłonka i mastocytów.
Mechanizm rozwoju naczyniaków nie jest do końca znany. Wiadomo, że najpierw następuje proliferacja (czyli rozrost), a potem inwolucja. Podczas drugiego etapu dochodzi do zwłóknienia światła drobnych naczyń krwionośnych [1, 2].
Przyczyny naczyniaków
Dokładne przyczyny naczyniaków nie są znane. Na ten moment przypuszcza się, że istnieją pewne czynniki, które zwiększają ryzyko ich wystąpienia. Należą do nich:
czynniki genetyczne,
nieprawidłowości w rozwoju naczyń krwionośnych w okresie prenatalnym lub wczesnego dzieciństwa,
zmiany hormonalne (np. w okresie dojrzewania, ciąży),
uszkodzenie naczyń krwionośnych (np. w wyniku urazu),
nadmierne narażenie na promieniowanie UV,
inne choroby (np. zespół Sturge'a-Webera) [2].
Objawy naczyniaków
W większości przypadków naczyniaki są zlokalizowane w obrębie szyi i skóry głowy. Mają postać lekko wypukłych, czerwonych punkcików o średnicy 1-3 cm.
Większe naczyniaki występują rzadziej. Przykładem jest naczyniak jamisty (nazywany potocznie “plamą z wina porto”), który nie zanika z wiekiem.
Odrębną grupę stanowią naczyniaki wewnętrzne, które najczęściej występują w wątrobie. Zazwyczaj nie dają żadnych objawów, przez co są wykrywane przypadkowo podczas badania USG. Rzadko towarzyszą im gorączka czy ból związane z fazą zanikania zmian nowotworowych [2].
Leczenie naczyniaków
Naczyniaki należą do nowotworów łagodnych, które zazwyczaj wiążą się z dobrym rokowaniem. Co nie oznacza, że można je lekceważyć.
Jak przebiega diagnostyka naczyniaków? Do rozpoznania często wystarczy jedynie dokładne obejrzenie zmiany. Większy problem pojawia się przy naczyniakach narządów wewnętrznych. Ich diagnostyka obejmuje: badanie ultrasonograficzne, tomografia komputerowa (z dożylnym podaniem środka cieniującego) i rezonans magnetyczny (w przypadkach wątpliwych). W niektórych przypadkach lekarz może zdecydować również o konieczności wykonania arteriografii. Jest to badanie, które wykorzystuje się zarówno w celach diagnostycznych, jak i leczniczych.
W jaki sposób leczy się naczyniaki? Większość mniejszych zmian zanika wraz z wiekiem. W związku z tym nie wymaga leczenia (przy czym konieczna jest uważna obserwacja).
Inaczej wygląda leczenie po zdiagnozowaniu resztkowych naczyniaków skórnych. W ich przypadku wdraża się leczenie za pomocą lasera.
W niektórych sytuacjach (np. po wykryciu naczyniaków narządów wewnętrznych i oczodołów) wdraża się farmakoterapię. Pacjentowi podaje się glikokortykosteroidy – zarówno doustnie, jak i dożylnie.
Bardzo rzadko zachodzi konieczność wykonania zabiegu operacyjnego. Wskazaniami do leczenia operacyjnego są: szybkie powiększanie się zmiany, ucisk na sąsiednie narządy lub drogi żółciowe, zmiany zakrzepowe, ból i gorączka, przetoki tętniczo-żylne w obrębie naczyniaka, a także zmiany o średnicy większej niż 10 cm [2].
Profilaktyka naczyniaków
Czy jest coś, co można zrobić, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia naczyniaka? Jednym z elementów profilaktyki jest unikanie nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV. Aby uchronić się przed szkodliwym działaniem tego promieniowania, należy używać dermokosmetyków z filtrem UV.
Ważne jest także regularne badanie skóry u lekarza dermatologa. Pomaga ono wykryć potencjalne naczyniaki, a także inne niepokojące zmiany skórne w początkowej fazie rozwoju.
Osoby, które mają przypadki naczyniaków w najbliższej rodzinie, powinny pamiętać również o konsultacji genetycznej. Rozmowa ze specjalistą pomaga w zrozumieniu dziedziczenia i ryzyka wystąpienia nowotworów łagodnych u potomstwa.
Przypisy
[1] https://www.zwrotnikraka.pl/nowotwory-zlosliwe-lagodne-rodzaje-cechy/
[2] https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/155602,naczyniaki