Ostra biegunka to częsta choroba wieku dziecięcego. Nierzadko jest przyczyną hospitalizacji – szczególnie niemowląt i dzieci do 2. roku życia. Jakie są jej przyczyny i jak przebiega leczenie?
Czym jest biegunka u dzieci?
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO) o biegunce mówi się, gdy dziecko oddaje 3 płynne lub półpłynne stolce na dobę, lub gdy stwierdzono patologiczne domieszki w stolcu (np. krew, śluz).
Powyższa definicja nie odnosi się do niemowląt karmionych piersią, ponieważ ich stolce są fizjologicznie gęstsze i częstsze. W takim razie, jak rozpoznać, że niemowlę ma biegunkę? Niepokojącym objawem jest zwiększenie liczby wypróżnień lub zmiana ich konsystencji (na półpłynną lub płynną) w porównaniu do wcześniejszego okresu [1, 2, 3].
Przyczyny biegunki u dzieci
Jedną z głównych przyczyn ostrej biegunki u dzieci jest zakażenie wirusowe. Najczęściej (w około 30-50%) odpowiadają za nie rotawirusy, które przenoszą się drogą kropelkową lub pokarmową.
Rzadszą przyczyną ostrej biegunki są bakterie: Shigella, Salmonella, Campylobacter i enteropatogenne szczepy pałeczki okrężnicy.
Jeśli biegunka trwa dłużej niż 14 dni, określa się ją jako przewlekłą. Jej przyczyną może być:
mukowiscydoza,
wady wrodzone,
alergie pokarmowe,
celiakia,
przewlekłe zapalenie trzustki,
nietolerancja węglowodanów,
zaburzenie endokrynologiczne (np. nadczynność tarczycy),
stosowanie niektórych leków (np. cytostatyków),
zespół krótkiego jelita [1, 2, 3].
Objawy biegunki u dzieci
Niezależnie od wieku i sposobu żywienia dziecka, biegunka objawia się znacznie większą niż zazwyczaj liczbą stolców dziennie, zmianą konsystencji stolca (na półpłynną lub płynną) i/lub patologiczną domieszką (np. śluzu).
W zależności od przyczyny biegunce mogą towarzyszyć inne objawy. W przypadku zakażenia rotawirusem są to wymioty i gorączka.
Objawy ostrej biegunki u dzieci zazwyczaj ustępują samoistnie w ciągu 5-7 dni. Co nie oznacza, że wizyta u lekarza i podjęcie leczenia nie są konieczne. Konsultacja z lekarzem jest szczególnie wskazana, jeśli u dziecka występują: wymioty, objawy odwodnienia, rzadki stolec oddawany częściej niż 8 raz dziennie [1, 2, 3].
Leczenie biegunki u dzieci
Leczenie ostrej biegunki polega głównie na nawadnianiu organizmu. Zalecane jest podawanie glukozo-elektrolitowego doustnego płynu nawadniającego (DPN). Ma to na celu zapobieganie odwodnieniu, a także zaburzeń elektrolitowych i kwasicy metabolicznej.
Ważnym elementem leczenia jest również odpowiednia dieta. W przypadku wystąpienia biegunki wskazane jest ograniczenie produktów bogatych w błonnik pokarmowy. Posiłki powinny być lekkostrawne i bazować na produktach, takich jak: gotowane warzywa, ryż biały, drobne makarony i kasze, chude mięso, pszenne pieczywo, banany.
W przypadku niemowląt karmionych piersią zaleca się utrzymanie karmienia naturalnego przez cały okres trwania biegunki. Pomaga to w zmniejszeniu nasilenia biegunki, skróceniu czasu jej trwania (szczególnie w przypadku zakażenia rotawirusem) oraz odpowiednim nawodnieniu organizmu.
Jeśli przyczyną ostrej biegunki jest bakteria, lekarz może zdecydować o konieczności wdrożenia antybiotykoterapii. W przypadku zakażenia Salmonellą podaje się np. kotrimoksazol. Z kolei przy zakażeniu Shigellą lekiem pierwszego rzutu jest azytromycyna [1, 2, 3].
Profilaktyka biegunki u dzieci
Główną przyczyną ostrej biegunki jest zakażenie rotawirusem, którego można uniknąć poprzez:
dokładne i częste mycie rąk,
dbanie o czystość w otoczeniu dziecka,
używanie specjalnych preparatów do odkażania nocników,
dokładne mycie warzyw i owoców,
stosowanie jednorazowych pieluch.
Rzadszą przyczyną biegunki jest zakażenie bakterią np. Salmonellą. Jej źródłem są zakażone: jajka (w tym produkty z dodatkiem surowych jajek np. domowy majonez), mięso, mleko i przetwory mleczne, wyroby cukiernicze i lody, warzywa i owoce. W związku z tym, aby uniknąć zakażenia, należy m.in. przechowywać surowe mięso i jajka w wydzielonym miejscu, unikać spożywania niedogotowanych czy niedopieczonych potraw mięsnych i jajecznych, a także dokładnie myć ręce przed posiłkiem [4].
Przypisy
[1] Czerwionka-Szaflarska, Mieczysława, and Inga Adamska. "Ostra biegunka u dzieci-najnowsze wytyczne." Forum Medycyny Rodzinnej. Vol. 3. No. 6. 2009.
[2] https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladpokarmowy/61309,biegunka-ostra
[3] https://forumpediatrii.pl/artykul/biegunka-przewlekla-u-dzieci-1
[4] Cortese, Margaret M., and Umesh D. Parashar. "Prevention of rotavirus gastroenteritis among infants and children: recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP)." Morbidity and Mortality Weekly Report: Recommendations and Reports 58.2 (2009): 1-25.