Napletek to okrężny fałd skóry, który zasłania ujście cewki moczowej i żołądź prącia. Pełni funkcję ochronną, a także zapewnia odpowiednie nawilżenie. U chłopców po 3-4. roku życia jest on na tyle luźny, że można go swobodnie zsunąć i nasunąć na żołądź prącia. Problem pojawia się, gdy napletek zsunie się poza żołądź prącia i pozostaje w rowku, powodując ucisk. Mówi się wtedy o załupku. Jakie mogą być jego przyczyny i jak przebiega leczenie?
Czym jest załupek?
Około 3.-4. roku życia gromadząca się pod skórą „mastka” (czyli złuszczony naskórek) umożliwia swobodne zsunięcie napletka. Jednak, jeśli dojdzie do tego zbyt wcześnie lub zostanie zrobione to na siłę, może dojść do ucisku i zaburzenia odpływu krwi z penisa. W skrajnych przypadkach skutkuje to zmianami martwiczymi i wymaga leczenia chirurgicznego.
Obrzęk żołędzi i napletka wynikający ze zsunięcia się napletka poza żołądź nazywa się załupkiem. Jest to dość rzadkie zaburzenie. Najczęściej występuje u starszych mężczyzn i małych chłopców [1, 2].
Przyczyny załupka
Jakie są przyczyny załupka? Najczęściej jest on spowodowany celowym zsunięciem napletka bez odprowadzenia go z powrotem we właściwe miejsce. W przypadku małych chłopców do takiej sytuacji może dojść podczas „zabawy”, pielęgnacji lub badania lekarskiego.
Z kolei u mężczyzn przyczyną załupka może być:
zsunięcie napletka podczas wzwodu;
przewlekły stan zapalny napletka i żołędzi (szczególnie u mężczyzn, którzy chorują na cukrzycę);
cewnikowanie pęcherza lub wprowadzanie różnych instrumentów medycznych do cewki moczowej – może stanowić to problem w przypadku mężczyzn w podeszłym wieku lub cierpiących na zaburzenia świadomości, którzy nie są w stanie odpowiednio wcześnie zgłosić pozostawienia napletka zsuniętego poza żołądź.
W niektórych przypadkach załupek jest powikłaniem stulejki – niewielkiej wady anatomicznej, która uniemożliwia zsunięcie napletka poza rowek zażołędny [1, 2].
Objawy załupka
Objawy załupka to:
obrzęk i ból napletka oraz żołędzi,
częściowe lub całkowite zasinienie żołędzi (świadczy o niedokrwieniu lub obumarciu żołędzi).
Obrzękom i bólowi napletka oraz żołędzi towarzyszą trudności z oddawaniem moczu, a także ból moszna oraz krocza [1, 2].
Leczenie załupka
Jeśli obrzęk i ból są niewielkie, można podjąć próbę samodzielnego nasunięcia napletka na żołądź. Przy czym należy pamiętać o dokładnym umyciu rąk ciepłą wodą z mydłem oraz nawilżeniu napletka (np. za pomocą żelu intymnego lub oliwki). Jeżeli próba skończy się niepowodzeniem i pojawi się silny ból, należy zgłosić się po pomoc do specjalisty.
Diagnostyka załupka nie jest skomplikowana. Lekarz może postawić diagnozę na podstawie szczegółowego wywiadu lekarskiego oraz badania fizykalnego. W większości przypadków nie są potrzebne badania dodatkowe.
Jak wygląda leczenie załupka? W celu zmniejszenia bólu i obrzęku zaleca się m.in. uciskanie palcami, okładanie gazikami z płynem zmniejszającym obrzęk, nakłuwanie obrzękniętego napletka, a także stosowanie żelów o działaniu przeciwbólowym.
Po złagodzeniu bólu i zmniejszeniu obrzęku lekarz z reguły ręcznie ściąga napletek. Jednak nie zawsze jest to możliwe. Zdarza się, że napletek jest zbyt ciasny i trzeba go chirurgicznie naciąć.
Całkowite wyleczenie załupka jest możliwe. Leczenie kończy się z chwilą przywrócenia napletka na właściwe miejsce. Po zakończeniu leczenia należy wdrożyć zasady profilaktyki, które zmniejszają ryzyko wystąpienia podobnego problemu w przyszłości [1, 2].
Profilaktyka załupka
Jakie są zasady profilaktyki załupka? Do zwężenia napletka, które uniemożliwia jego swobodne zsuwanie i nasuwanie na żołądź, może dojść w wyniku zakażenia lub zapalenia. W związku z tym jedną z najważniejszych zasad profilaktyki jest przestrzeganie zasad higieny intymnej. Zaleca się, aby codziennie myć żołądź po delikatnym zsunięciu napletka.
Kolejna ważna zasada to unikanie substancji drażniących, które mogą wywołać stan zapalny. Zaleca się stosowanie delikatnych żelów do higieny intymnej i prezerwatyw przeznaczonych do skóry wrażliwej (osoby uczulone na lateks powinny wybierać prezerwatywy nielateksowe) [1, 2].
Przypisy
[1] C. Radmayr (Chair) et al. Guidelines Associates: L.A. ‘t Hoen, J. Quaedackers, M.S. Silay, S. Undre EAU Guidelines on Paediatric Urology, European Association of Urology, 2018.
[2] https://www.mp.pl/pacjent/urologia/168605,zalupek