Moszna należy do męskich narządów płciowych zewnętrznych. Ma postać worka skórnego, w którym znajdują się jądra. Jej główną rolą jest utrzymanie względnej stałej temperatury w celu ochrony wartości biologicznej nasienia, a tym samym męskiej płodności. Gdy jedno lub oba jądra pozostają poza moszną, mówi się o wnętrostwie. Jest to jedna z najczęstszych wad rozwojowych występujących u chłopców. Stwierdza się ją u około 30% noworodków przedwcześnie urodzonych. Jakie są przyczyny i objawy wnętrostwa? Jak przebiega jego leczenie?
Czym jest wnętrostwo?
Jądra zstępują do moszny pod koniec ciąży lub po urodzeniu (najczęściej do 6. miesiąca życia). Jednak w wyniku działania różnych czynników może dojść do ich nieprawidłowego usytuowania poza moszną. Zazwyczaj w obrębie drogi prawidłowego zstępowania z jamy brzusznej do moszny.
Wnętrostwo ma charakter wrodzony lub nabyty. W przypadku wady wrodzonej jądro znajduje się poza moszną już od urodzenia. Z kolei u chłopców z wnętrostwem nabytym jądro na początku znajduje się w mosznie, ale później przemieszcza się w inne miejsce (np. do kanału pachwinowego).
Ze względu na położenie jądra wnętrostwo dzieli się na: brzuszne, kanałowe, wędrujące i przemieszczone. Pierwsze z wymienionych jest nazywane przez niektórych „wnętrostwem prawdziwym” [1, 2, 3].
Przyczyny wnętrostwa
Wnętrostwo częściej występuje u wcześniaków płci męskiej. Poza tym czynnikami predysponującymi do nieprawidłowego usytuowania jąder poza moszną są:
niska waga urodzeniowa,
dodatni wywiad rodzinny,
ciąża mnoga,
zaburzenia funkcjonowania osi podwzgórze-przysadka-gonady,
palenie papierosów w czasie ciąży przez matkę,
przepuklina pachwinowa,
niskie ciśnienie wewnątrz jamy brzusznej,
krótki powrózek nasienny [1, 2, 3].
Objawy wnętrostwa Jak rozpoznać wnętrostwo? Jest to wada, której nie towarzyszą żadne dolegliwości bólowe czy obrzęki. Jednak u chłopców z wnętrostwem występują inne objawy, które wymagają konsultacji z lekarzem pediatrą, urologiem lub chirurgiem dziecięcym. Mowa tu o braku wyczuwalnego i widocznego jądra w mosznie.
Innym niepokojącym objawem jest mniejszy rozmiar moszny po stronie niezstąpionego jądra. Do tego mogą dojść objawy, które wynikają np. z przepukliny pachwinowej. Pilnej interwencji lekarskiej wymagają te, które mogą wskazywać na uwięźnięcie przepukliny (m.in. płacz i niepokój, wymioty, ból brzucha) [1, 2, 3].
Leczenie wnętrostwa
Jądra zstępują samoistnie do moszny w ciągu pierwszych 6. miesięcy życia. Jeśli tak się nie stanie należy skonsultować się z lekarzem, który zleci odpowiednie badania i leczenie. W diagnostyce wnętrostwa wykorzystuje się m.in. badanie ultrasonograficzne (USG), które pozwala na określenie położenia jąder.
Jak przebiega leczenie? W przypadku wnętrostwa kanałowego (czyli jądra znajdującego się w kanale pachwinowym) stosuje się farmakoterapię. Jeśli podawanie leków nie przynosi spodziewanych rezultatów, konieczne jest leczenie operacyjne.
Zaleca się, aby między 9. a 14. miesiącem życia przeprowadzić ocenę i klasyfikację do orchidopeksji. Jest to zabieg, który polega na sprowadzeniu jąder do moszny. Należy przeprowadzić go między 12. a 24. miesiącem życia.
Warto pamiętać, że nawet po zakończeniu leczenia operacyjnego należy monitorować stan zdrowia. W większości przypadków po zabiegu jądra pozostają w mosznie. Jednak może zdarzyć się, że przemieszczą się w inne miejsce. W takiej sytuacji lekarz może zdecydować o konieczności wykonania kolejnego zabiegu.
Czy wnętrostwo jest zagrożeniem dla zdrowia? Moszna zapewnia jądrom względnie stałą temperaturę i stanowi ochronę dla wartości biologicznej nasienia. W związku z tym zlekceważenie tej wady może doprowadzić do przegrzania jąder. Prowadzi to do niepłodności (zbyt wysoka temperatura jąder zaburza produkcję męskich komórek rozrodczych) oraz chorób nowotworowych.
Ryzyko rozwoju nowotworu jąder u chłopców z wnętrostwem jest dużo wyższe w porównaniu do zdrowych osób. Szczególnie w przypadku jąder brzusznych współistniejących z innymi cechami zaburzeń [1, 2, 3].
Przypisy
[1] Jankowski A. Wybrane zagadnienia z patologii moszny u dzieci – przegląd piśmiennictwa. Pediatria Po Dyplomie. 2016, 04.
[2] Kolon, Thomas F., et al. Evaluation and Treatment of Cryptorchidism. 2018.
[3] https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladmoczowy/68663,wnetrostwo-niezstapione-jadro