Wąglik jest odzwierzęcą chorobą zakaźną wywoływaną przez gram-dodatnią laseczkę wąglika, bacillus anthracis. Rezerwuarem patogenu są zwierzęta roślinożerne – bydło, owce, świnie, wielbłądy, natomiast źródłem zakażenia są same chore zwierzęta, jak również pochodzące od nich pro-dukty, na przykład mięso czy sierść. Źródłem zakażenia może być także gleba pochodząca z miejsc, w których zwierzęta, które padły z powodu infekcji wąglikiem, zostały zagrzebane.
Laseczki wąglika dostają się do naszego organizmu przez układ pokarmowy lub oddechowy, a także przez uszkodzoną skórę. Wśród zwierząt wąglik występuje często na całym świecie, zwłaszcza tam, gdzie kryteria sanitarne są niskie. W odniesieniu do ludzi zakażenia rejestrowane są dość rzadko, głównie wśród osób zajmujących się hodowlą lub przetwórstwem zwierząt.
Sama nazwa „wąglik” wywodzi się z greki. Oznacza węgiel, co związane jest z owrzodzeniami z czarnym środkiem pojawiającymi się w przebiegu choroby na skórze. Laseczki wąglika produkują silne, chorobotwórcze toksyny, a ich formy przetrwalnikowe są wysoce odporne na rozmaite środki dezynfekcyjne, promieniowanie czy ogrzewanie. Skuteczne przeciwko wąglikowi są natomiast ogień lub sterylizacja parowa, w temperaturze 100°C i pod ciśnieniem. Mają one również niezwykłe zdolności przetrwania w glebie lub wodzie, nawet do kilkudziesięciu lat, zachowując zdolność do zainfekowania.
Rodzaje zakażenia wąglikiem
Najczęściej spotykana jest postać skórna wąglika stanowiąca ok. 98% wszystkich wykrywanych przypadków. Ta z kolei dzieli się na dwie kolejne formy: krostę złośliwą, zwaną również czarną, oraz obrzęk złośliwy. Po okresie inkubacji, trwającym zwykle do kilku dni, w miejscu wniknięcia wąglika pojawia się swędząca grudka, która następnie przekształca się w pęcherzyk wypełniony płynem. Gdy zaschnie, ukazuje się czarna krosta otoczona naciekiem zapalnym, będąca charaktery-styczną manifestacją choroby. Zwykle zmiana jest twarda i bezbolesna. Po kilku dniach strup od-pada, zmiana może się wygoić i pozostawić bliznę. Wraz ze zmianą pojawia się często zapalenie węzłów chłonnych oraz naczyń znajdujących się w okolicy zmiany przebiegające z dolegliwościami bólowymi oraz symptomami ogólnymi jak gorączka czy dreszcze.
Znacznie rzadziej zaobserwować możemy obrzęk złośliwy, gdzie zmiany powstają na styku błon śluzowych i skóry. Wspomniana wcześniej krosta nie pojawia się. Zamiast tego powstaje obrzęk przybierający fioletowy kolor, a na skórze pojawiają się liczne drobne pęcherze.
Kolejną z postaci wąglika jest postać jelitowa, powstająca po zjedzeniu zainfekowanego produktu. Przybiera formę ogólnoustrojową, przebiegając z wysoką gorączką, silnymi bólami brzucha, wy-miotami czy krwistą biegunką. Forma ta bywa śmiertelna.
Najniebezpieczniejsza, cechująca się najwyższą śmiertelnością jest postać płucna wąglika. Zakaże-nie następuje poprzez wdychanie pyłów zawierających bakterie lub przetrwalniki wąglika, które rozwijając się w płucach, wydzielają toksyny, wędrując wraz z krwią do wszystkich narządów i po-wodując uogólniony rozpad tkanek oraz liczne krwotoki. Forma ta często występowała u osób, które z racji wykonywanego zawodu wystawione były na pyły organiczne, na przykład znajdujące się w wełnie owiec. Dlatego też choroba była dawniej zwana chorobą sortowaczy wełny.
Wąglik objawy
Objawy tej choroby zależą przede wszystkim od drogi, jaką doszło do infekcji. Często jednak rozpoczyna się gwałtowną gorączką, często z dreszczami, krwiopluciem i kaszlem. Zdarza się ostra duszność i sinica. Jest to ciężka choroba zakaźna i często kończy się zgonem chorego.
Rozpoznanie
Najłatwiejsza do rozpoznania jest postać skórna ze względu na charakterystyczny wygląd zmian. Pozostałe postaci są trudniejsze do zdiagnozowania przez wzgląd na niecharakterystyczny obraz kliniczny; pomocna tu będzie metoda PCR.
Leczenie polega na podawaniu antybiotyków, wyrównywaniu zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej oraz zaburzeń krzepnięcia.
Szczepionka przeciwko wąglikowi jest obecnie przeznaczona do użytku wojskowego.