Toksokaroza to choroba pasożytnicza wywołana przez larwy glisty kociej (Toxocara cati) lub glisty psiej (Toxocara canis). Ich naturalnymi żywicielami są koty, psy i psowate (m.in. lisy). W jaki sposób człowiek ulega zakażeniu? Po czym można je rozpoznać i jak wygląda leczenie toksokarozy?
Czym jest choroba toksokaroza?
Toksokaroza to jedna z najczęstszych chorób odzwierzęcych. Występuje na całym świecie, ale najwięcej zachorowań obserwuje się w krajach, gdzie panuje wilgotny klimat i niski poziom higieny. Ze względu na drogę zakażenia częściej dotyka dzieci niż osoby dorosłe [1, 2].
Przyczyny toksokarozy
Dojrzałe postacie pasożytów wywołujących toksokarozę żyją w układzie pokarmowym zakażonego zwierzęcia i tam składają duże ilości jaj, które następnie są wydalane wraz z kałem. Formy inwazyjne Toxocara canis i Toxocara cati znajdują się w glebie zanieczyszczonej odchodami zwierząt. Mogą zachować inwazyjność nawet przez kilka lat.
Najczęstszą przyczyną zakażenia jest spożywanie niemytych warzyw lub owoców zanieczyszczonych ziemią. W niektórych przypadkach dochodzi do zakażenia również w wyniku bezpośredniego kontaktu z zarażonym zwierzęciem. Wynika to z tego, że wydalone jaja mogą znajdować się w jego sierści [1, 2].
Objawy toksokarozy
Najczęstszymi objawami toksokarozy są:
dolegliwości ze strony układu oddechowego (duszność, kaszel);
stan podgorączkowy lub gorączka;
bóle stawów i mięśni;
powiększenie węzłów chłonnych;
wysypki skórne;
ból głowy;
zaburzenia widzenia;
ból i zaczerwienienie oczu;
drgawki;
Objawy mogą różnić się w zależności od postaci choroby.
Układowa (inaczej zespół larwy wędrującej) – objawia się m.in. wysypką skórną, bólem stawów i mięśni, bólem brzucha, gorączką i brakiem apetytu.
Zlokalizowana – pasożyty dostają się do mózgu lub oka, gdzie zasiedlają się i powodują objawy takie jak: nagłe wystąpienie zeza, osłabienie wzroku, napady padaczkowe czy ból i zawroty głowy.
Ukryta – objawia się niecharakterystycznymi objawami m.in. astmą oskrzelową, powiększeniem węzłów chłonnych, zapaleniem stawów i mięśni.
Powyższe objawy nie występują u wszystkich zakażonych osób. Toksokaroza może przebiegać bezobjawowo i zostać wykryta dopiero po zrobieniu morfologii krwi lub oznaczeniu swoistych przeciwciał [1, 2].
Leczenie toksokarozy
W przypadku zakażenia obserwuje się zmiany w morfologii krwi z rozmazem: zwiększoną liczbę białych krwinek i eozynofili, a także wzrost liczby immunoglobulin w klasie E (IgE). W niektórych przypadkach może być widoczna również zwiększona aktywność enzymów wątrobowych (AST i ALT) oraz powiększenie śledziony lub wątroby.
Niepokojące zmiany widoczne w morfologii krwi z rozmazem, próbach wątrobowych czy USG jamy brzusznej nie wystarczą do rozpoznania toksokarozy. Zakażenie glistą kocią lub psią potwierdzają dopiero: dodatni wywiad epidemiologiczny, stwierdzenie eozynofili we krwi oraz swoistych przeciwciał IgE lub IgG w surowicy krwi.
Jak wygląda leczenie po ustaleniu rozpoznania? W przypadku bezobjawowego przebiegu zakażenia nie jest konieczne żadne leczenie farmakologiczne. Z kolei, jeśli pojawią się objawy wdraża się leki przeciwpasożytnicze (albendazol). U osób z toksokarozą oczną lekarz może zlecić dodatkowo glikokortykosteroidy oraz leczenie zabiegowe.
Odpowiednio prowadzone leczenie powoduje ustąpienie objawów choroby. Nie ma jednak możliwości sprawdzenia, czy wszystkie larwy zostały zabite [1, 2].
Profilaktyka toksokarozy
W jaki sposób można zmniejszyć ryzyko zachorowania na toksokarozę? Najważniejsze jest przestrzeganie prostych zasad: dokładne mycie owoców i warzyw przed ich zjedzeniem (nawet jeśli pochodzą z własnego ogródka), a także mycie i dezynfekcja rąk po kontakcie z ziemią.
Na toksokarozę częściej chorują dzieci. Wynika to m.in. z częstszego wkładania brudnych rąk do buzi. W związku z tym bardzo ważne jest uczenie dzieci, że nie należy tak robić i trzeba myć każdy owoc i warzywo przed jego zjedzeniem.
Istotną rolę w przypadku dzieci odgrywa również ochrona miejsc zabaw przed dostępem kotów i psów. Dotyczy to głównie piaskownic, ponieważ piasek może zostać zanieczyszczony odchodami zakażonych zwierząt [1, 2].
Przypisy
[1] Dobosz S., Marczyńska M., Popielska J i in. Toksokaroza u dzieci w Polsce – powód diagnostyki i objawy kliniczne, Pediatria Współczesna, Gastroenterologia i Żywienie Dziecka, 2007, 9(4): 247-250.
[2] https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zarazenia-pasozytnicze/161817,toksokaroza