Kanał kręgowy (łac. canalis vertebralis) rozciąga się od pierwszego kręgu szyjnego do rozworu krzyżowego. Jest miejscem, w którym znajduje się rdzeń kręgowy – część ośrodkowego układu nerwowego, odpowiadająca za przewodzenie sygnałów pomiędzy mózgowiem a układem obwodowym. W wyniku choroby, urazu czy przepukliny może dojść do zwężenia kanału kręgowego. Mówi się wtedy o stenozie kanału kręgowego. Jakie daje objawy i jak przebiega jej leczenie?
Czym jest stenoza kanału kręgowego?
Stenoza to nazwa pochodząca od greckiego słowa “stenos”, które oznacza zwężenie. Po tym wstępie można się już domyślić, że stenoza kanału kręgowego odnosi się do choroby, w której przebiegu obserwuje się zwężenie kanału kręgowego. Prowadzi ona do podrażnienia, a w cięższych przypadkach również do uszkodzenia struktur nerwowych.
Stenozę kanału kręgowego diagnozuje się zazwyczaj po 40. roku życia. Częściej występuje u mężczyzn [1].
Przyczyny stenozy kanału kręgowego
Wyróżnia się 2 rodzaje stenozy kanału kręgowego. Pierwszy określany jest jako “stenoza centralna”. Charakteryzuje się zmianami w środku kanału kręgowego i zazwyczaj jest spowodowany zmianami zwyrodnieniowymi. Z kolei drugi rodzaj to stenoza boczna, która częściej ma charakter wrodzony i cechuje się uciskiem na najbardziej bocznie położone korzenie nerwowe.
Zwężanie się kanału kręgowego to jedna ze zmian, które wynikają z fizjologicznego procesu starzenia się organizmu, a także dźwigania ciężkich przedmiotów czy uprawiania sportu. Jednak może też świadczyć o patologicznym procesie występującym w przebiegu:
przepukliny dysku,
zwapnienia,
chorób reumatoidalnych,
kręgozmyku,
zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa,
przerostu i zrośnięcia się stawów międzykręgowych,
choroby Pageta.
Inną przyczyną zwężenia kanału kręgowego może być uraz lub operacja kręgosłupa [1].
Objawy stenozy kanału kręgowego
Objawy stenozy kanału kręgowego zazwyczaj rozwijają się stopniowo i powoli. W początkowym okresie są odczuwalne głównie podczas wykonywania określonych czynności i ustępują po odpoczynku.
Jak objawia się stenoza kanału kręgowego? Wśród głównych objawów wymienia się m.in.:
opadanie stopy,
ograniczenie ruchomości kręgosłupa,
drętwienie nóg,
osłabienie siły mięśniowej kończyny dolnej,
rwa kulszowa.
Obraz kliniczny zależy od tego, w którym miejscu dojdzie do zwężenia kanału kręgowego. W przypadku odcinka lędźwiowego uczucie osłabienia kończyn dolnych i narastający ból nasilają się w pozycjach wyprostowanych i podczas chodzenia. Z kolei przy stenozie odcinka szyjnego dolegliwości bólowe pojawiają się najczęściej w obrębie: łopatek, ramion i barków [1, 2].
Leczenie stenozy kanału kręgowego
Pierwszym etapem diagnostyki stenozy kanału kręgowego jest szczegółowy wywiad lekarski. Specjalista pyta pacjenta m.in. o lokalizację i czas trwania bólu. Oprócz tego może zlecić wykonanie badania neurologicznego (w celu oceny stopnia czucia i siły mięśniowej), tomografii komputerowej czy RTG kręgosłupa.
Po zdiagnozowaniu stenozy kanału kręgowego wdraża się fizjoterapię. Systematyczne wykonywanie ćwiczeń zleconych przez fizjoterapeutę, pomaga złagodzić ból i poprawić komfort życia. Ich uzupełnieniem są zabiegi fizykalne: ciepłolecznictwo, pole magnetyczne, prądy TENS i krioterapia.
Jeśli fizjoterapia nie przynosi spodziewanych efektów i stan chorego się pogarsza, lekarz może zdecydować o konieczności wdrożenia leczenia operacyjnego. Polega ono na przeprowadzeniu zabiegu operacyjnego, podczas którego usuwa się struktury uciskające rdzeń kręgowy i usztywnia zwężony segment kręgosłupa [1].
Profilaktyka stenozy kanału kręgowego
Czy stenoza kanału kręgowego to coś, czemu można zapobiec? Jednym z czynników predysponujących do jej wystąpienia jest częste dźwiganie ciężkich przedmiotów. W związku z tym warto unikać wykonywania tego typu czynności. Innym czynnikiem ryzyka jest uraz kręgosłupa. Można go uniknąć m.in. poprzez odpowiednie przygotowanie do treningu, unikanie ryzykownych zachowań (np. skoków do wody z wysokości) czy dbanie o bezpieczeństwo pracy podczas wykonywania czynności zawodowych na dużych wysokościach.
[1] https://www.mp.pl/pacjent/zapytajlekarza/lista/show.html?id=116188
[2] Lohman, C. Martina, et al. "Comparison of radiologic signs and clinical symptoms of spinal stenosis." Spine 31.16 (2006): 1834-1840.