Rak wątrobowokomórkowy (łac. Hepatocellular carcinoma, HCC) to jeden z najgorzej rokujących nowotworów. Stanowi około 80% pierwotnych nowotworów wątroby. Co może być jego przyczyną? Jakie daje objawy i jak przebiega leczenie?
Czym jest rak wątrobowokomórkowy?
Rak wątrobowokomórkowy (inaczej nowotwór komórek hepatoidalnych) jest rzadkim i agresywnym nowotworem złośliwym, który rozwija się w hepatocytach. W większości przypadków jest to pierwotny rak wątroby, choć w niektórych przypadkach pojawia się jako przerzut z innej części ciała.
Ze względu na agresywny charakter i złożony proces leczenia, bardzo ważne jest wczesne wykrycie. Podjęcie odpowiedniego leczenia w początkowym stadium rozwoju raka poprawia rokowanie [1, 2, 3].
Przyczyny raka wątrobowokomórkowego
Jakie są przyczyny raka wątrobowokomórkowego? Wśród czynników ryzyka wymienia się m.in.:
wrodzone choroby metaboliczne (porfiria skórna późna, niedobór alfa-1-antytrypsyny, hemochromatoza),
niealkoholowe stłuszczenie wątroby,
spożywanie produktów zanieczyszczonych aflatoksyną B1,
picie nadmiernych ilości alkoholu,
zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B lub C,
marskość wątroby,
długotrwałe przyjmowanie antykoncepcji lub anabolików,
nałogowe palenie papierosów,
otyłość,
cukrzyca,
zakażenie wirusem HIV [1, 2, 3].
Objawy raka wątrobowokomórkowego
Początkowe objawy raka wątrobowokomórkowego są mało charakterystyczne, dlatego mogą być łączone z innymi chorobami. Chory skarży się m.in. na osłabienie, niezamierzoną utratę masy ciała, obrzęki kończyn dolnych i gorączkę.
W zależności od stopnia zaawansowania nowotworu obserwuje się również:
żółtaczkę,
wodobrzusze,
pogorszenie parametrów wątroby,
encefalopatie związane z uszkodzeniem mózgu,
zespół paraneoplastyczny (objawiający się m.in. wzrostem poziomu wapnia we krwi, hipercholesterolemią, obniżeniem poziomu glukozy we krwi).
U niektórych chorych dochodzi do przerzutów. Najczęściej do kości, płuc, otrzewnej i węzłów chłonnych jamy brzusznej [1, 2, 3].
Leczenie raka wątrobowokomórkowego
Diagnostyka raka wątrobowokomórkowego obejmuje szczegółowy wywiad lekarski oraz różne badania. W ramach wstępnej diagnostyki radiologicznej wykonuje się badanie USG. Następnie lekarz może zlecić rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową – podstawowe badania obrazowe wykorzystywane w diagnostyce onkologicznej nowotworu wątrobowokomórkowego.
Istnieje również marker, który można oznaczyć w przypadku podejrzenia raka wątrobowokomórkowego. Mowa tu o AFP. Przy czym należy zaznaczyć, że jego stężenie bywa podwyższone także w innych nowotworach oraz w trakcie procesów naprawczych zachodzących w wątrobie.
W większości przypadków nie oznacza się stężenia AFP. Diagnostyka najczęściej opiera się na szczegółowym wywiadzie lekarskim i badaniach obrazowych, które pozwalają uwidocznić charakterystyczny obraz nowotworu.
Jak przebiega leczenie po ustaleniu rozpoznania? Podstawową metodą jest leczenie chirurgiczne. Jeśli choroba zostanie wykryta odpowiednio wcześnie, rozważa się resekcję. Z kolei u chorych spełniających “kryteria mediolańskie” rozważa się transplantację wątroby.
Jeśli leczenie operacyjne jest niemożliwe (lub pacjent czeka na resekcję albo przeszczep narządu) stosuje się metody miejscowej ablacji: RFA lub TACE. Pierwsza z wymienionych to ablacja termiczna prądem wysokiej częstotliwości, a druga to chemoembolizacja tętnicza.
W niektórych przypadkach lekarz może zdecydować o konieczności wdrożenia radioterapii. Jednak ma ona ograniczone zastosowanie u osób z rakiem wątrobowokomórkowym [1, 2, 3].
Profilaktyka raka wątrobowokomórkowego
Wśród czynników, które predysponują do rozwoju nowotworu wątrobowokomórkowego, wymienia się m.in. nałogowe palenie papierosów. W związku z tym warto podjąć działania, które pomogą wygrać z takim nałogiem. W rzuceniu palenia pomagają np. leki na rzucenie palenia w postaci gum, plastrów, tabletek do ssania.
Innym czynnikiem ryzyka jest otyłość, dlatego w ramach profilaktyki warto zadbać o prawidłową masę ciała. Osobom z nadmierną ilością tkanki tłuszczowej zaleca się zastosowanie deficytu kalorycznego (czyli przyjmowanie mniejszej ilości energii) oraz regularną aktywność fizyczną.
Przypisy
[1] https://www.zwrotnikraka.pl/rak-watrobowokomorkowy-badania-kliniczne/
[2] https://www.termedia.pl/mz/Rak-watrobowokomorkowy-dzis-mozemy-go-skuteczniej-leczyc,47298.html
[3] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.7.16.4.