Trzustka to gruczoł trawienny położony w jamie brzusznej. Pełni kluczową funkcję w trawieniu – wytwarza enzymy trawienne, które są niezbędne do rozkładu białek, tłuszczów i węglowodanów. Trzustka odgrywa również istotną rolę w regulacji poziomu glukozy we krwi. W wyniku działania różnych czynników może dojść do zaburzeń funkcjonowania tego ważnego organu. Palenie papierosów, cukrzyca czy przewlekłe nawracające zapalenie trzustki zwiększają ryzyko zachorowania na raka trzustki - choroby, która jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonów w USA. Jest również poważnym problemem zdrowotnym w Polsce – co roku notuje się około 3000 nowych zachorowań.
Czym jest rak trzustki?
Rak trzustki to złośliwy nowotwór, który rozwija się w komórkach trzustki. Należy do jednej z najbardziej agresywnych form nowotworów. Często wykrywa się go w zaawansowanym stadium choroby, co dodatkowo utrudnia skuteczne leczenie.
Ze względu na pochodzenie i układ komórek, wyróżnia się kilka rodzajów raka trzustki: przewodowego, zrazikowego i endokrynnego [1, 2].
Przyczyny raka trzustki
Przyczyny nowotworu trzustki nie zostały do końca poznane. Na ten moment udało się zidentyfikować kilka czynników, które prawdopodobnie zwiększają ryzyko zachorowania. Należą do nich:
wiek (zaobserwowano, że zapadalność na nowotwór trzustki rośnie wraz z wiekiem),
palenie papierosów,
czynniki genetyczne (szacuje się, że około 5-10% chorych na raka trzustki ma krewnego pierwszego stopnia, który też zmagał się z tą chorobą),
cukrzyca,
wcześniejsze naświetlania na obszar trzustki z powodu innej choroby (np. raka jądra),
przewlekłe nawracające zapalenie trzustki,
nadwaga i otyłość [1, 2].
Objawy raka trzustki
Początkowe objawy choroby są niespecyficzne. U chorego pojawiają się m.in.:
niezamierzona utrata masy ciała,
ból i dyskomfort w jamie brzusznej,
ciemny mocz,
odbarwione stolce,
mdłości,
wymioty,
szybkie uczucie sytości,
ból promieniujący do łopatki lub pleców,
świąd skóry,
żółtaczka,
świeżo wykryte zakrzepowe zapalenie żył lub cukrzyca.
Do innych objawów raka trzustki należą: ból grzbietu (spowodowany zapaleniem trzustki lub naciekaniem przez nowotwór przestrzeni zaotrzewnowej i splotu trzewnego), nietolerancja glukozy z towarzyszącymi dolegliwościami ze strony przewodu pokarmowego, a także wyczuwalny w badaniu palpacyjnym pęcherzyk żółciowy.
Większość osób z rakiem trzustki w momencie postawienia diagnozy zgłasza: uczucie pełności poposiłkowej, osłabienie, utratę apetytu i pobolewanie brzucha. Często pierwszym niepokojącym sygnałem, który skłania ich do wizyty lekarskiej, jest niezamierzona utrata masy ciała [1, 2].
Leczenie raka trzustki
Diagnostyka raka trzustki obejmuje szczegółowy wywiad lekarski, a także:
oznaczenie markera nowotworowego CA19-9 (u większości chorych jest on podwyższony),
badania obrazowe i endoskopowe,
badania histopatologiczne (niezbędne do postawienia ostatecznej diagnozy).
Przebieg leczenia zależy od stanu ogólnego pacjenta. Pod uwagę bierze się również ocenę restrykcyjności.
Jedyną metodą leczenia nowotworu jest resekcja trzustki (jej wykonanie jest możliwe u 15-20% pacjentów). Mniej więcej 2-3 miesiące po resekcji trzustki wdraża się leczenie adiuwantowe (przede wszystkim chemioterapię).
Inaczej przebiega leczenie w przypadku choroby nieresekcyjnej. Obejmuje ono: chemioterapię, profilaktykę przeciwzakrzepową, leczenie przeciwbólowe, endoskopowe protezowanie dróg żółciowych oraz leczenie zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki.
Rokowanie zależy m.in. od tego, jak wcześnie zostanie wykryta choroba. Znaczenie ma również jej zróżnicowanie. Po doszczętnej resekcji trzustki wykonanej w ośrodku specjalistycznym około 10-25% pacjentów przeżywa 5 lat [1, 2].
Profilaktyka raka trzustki
Jednym z czynników predysponujących do rozwoju raka trzustki jest palenie papierosów. W związku z tym profilaktyka polega na unikaniu palenia papierosów. W walce z nałogiem mogą pomóc tabletki na rzucenie palenia.
Innym czynnikiem ryzyka jest nadmierna masa ciała, dlatego warto pamiętać również o innych elementach zdrowego stylu życia. W celu utrzymania lub osiągnięcia prawidłowej masy ciała zaleca się urozmaiconą dietę o indywidualnie dobranej kaloryczności i regularną aktywność fizyczną.
Przypisy
[1] https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.5.4.
[2] https://www.zwrotnikraka.pl/pierwsze-objawy-raka-trzustki-symptomy-nowotworu/