Ospa wietrzna potocznie nazywana jest także wiatrówką. W krajach anglosaskich występuje pod nazwą chickenpox. Ospa wietrzna to choroba wirusowa kojarzona głównie z zachorowaniami wśród dzieci, jednak zakażeniu mogą ulec także dorośli. Co roku w Polsce choruje nawet 200 tysięcy osób.
Czynnikiem etiologicznym ospy wietrznej jest wirus ospy wietrznej i półpaśca – w skrócie VZV. Wirus przenosi się drogą kropelkową.
Jak wyglądają objawy ospy wietrznej?
Objawy kliniczne ospy wietrznej można podzielić na dwa etapy – tak zwany okres objawów prodromalnych (zwiastunowych) oraz okres osutkowy. Symptomy zwiastunowe to takie, które występują przed pojawieniem się zmian skórnych o charakterze osutki pęcherzykowej. Zaliczamy do nich objawy, które towarzyszą przeziębieniu lub grypie: bóle nerwowo – mięśniowe, gorączka, katar czy brak apetytu. v
Po około 2 dniach od wystąpienia objawów zwiastunowych pojawiają się typowe dla ospy wietrznej zmiany skórne – grudki wypełnione płynem (osutka). Zmiany te mogą pojawiać się nawet na owłosionej skórze głowy. Zazwyczaj osutka pojawia się „od góry do dołu” czyli najpierw występuje na tułowiu, w dalszej kolejności pojawia się na ramionach, a na końcu w obrębie kończyn dolnych. Do 3 dni od pojawienia się pierwszych zmian skórnych, dochodzi do zmiany ich wyglądu – pojawiają się krostki, które po kolejnych 3 dniach zmieniają się w drobne strupki.
Warto zauważyć, że zmianom skórnym często może towarzyszyć uczucie swędzenia – w takim momencie bardzo ważne, aby stosować leki minimalizujące uczucie świądu. To bardzo istotne, bowiem drapanie zmian skórnych może przyczyniać się do występowania ubytków naskórka, co z kolei może powodować powstawanie blizn.
Warto zauważyć, że osutka ustępuje samoistnie i niepowikłana (bez nadkażeń spowodowanych między innymi nadmiernym drapaniem okolicy skóry) nie pozostawia blizn.
Czy ospa wietrzna może być bezobjawowa?
W przebiegu ospy wietrznej zawsze występują symptomy, a choroba nie ma charakteru bezobjawowego. W wielu przypadkach schorzenie przebiega łagodnie.
Leczenie ospy wietrznej
W leczeniu ospy wietrznej dominuje terapia objawowa – szczególnie w ospie o łagodnym przebiegu. Uśmierzenie symptomów towarzyszących ospie sprowadza się do stosowania leków przeciwgorączkowych, przeciwbólowych oraz zmniejszających uczucie świądu. Środki te w dużym stopniu opierają się na paracetamolu oraz lekach przeciwhistaminowych I generacji. Tak zwane leczenie celowane, przeciwwirusowe zarezerwowane jest dla pacjentów u których wystąpiły powikłania, lub u tych, u których układ odpornościowy nie pracuje prawidłowo. Leczenie przeciwwirusowe opiera się na środkach, których substancją czynną jest acyklowir.
Szczepionka przeciwko ospie wietrznej
Niestety, zakaźność wirusem ospy wietrznej jest bardzo wysoka – szacuje się, że ryzyko zakażenia domowników może wynieść nawet 90%! Zasadniczo przechorowanie ospy daje odporność do końca życia i zakażenie nie powinno się już więcej zdarzyć. Warto jednak wspomnieć, że u osób dorosłych przebieg choroby jest znacznie cięższy, a powikłania występują nawet 20 razy częściej niż w młodszej wiekowo grupie. Między innymi dlatego warto zastosować szczepionkę, nie tylko u małych dzieci. U większości osób jest dobrze tolerowana, a efekty uboczne w postaci odczynów poszczepiennych występują rzadko. Dorośli są szczepieni dwa razy (podanie szczepionki domięśniowo lub podskórnie) w odstępach 6 – 8 tygodni.
Skuteczność szczepionki jest bardzo wysoka – wynosi ponad 95%. Jeśli jednak dojdzie do ponownego wystąpienia ospy wietrznej u osoby zaszczepionej, to przebiega ona w sposób łagodny, często nawet bez podwyższonej temperatury ciała.
Czy ospa wietrzna może być śmiertelna?
W większości przypadków ospa wietrzna przebiega łagodnie, a zastosowane leczenie zmniejsza dokuczliwe objawy. Nie jest to jednak równoznaczne z tym, że choroba zawsze kończy się w ten sam sposób i nie powoduje uszczerbku na zdrowiu.
Jak wcześniej wspomniano, cięższy przebieg ospy wietrznej występuje u osób dorosłych oraz u pacjentów z obniżoną odpornością. Z większym ryzykiem powikłań muszą liczyć się także kobiety będące w ciąży (szczególnie II i III trymestr).
Najczęściej występującym powikłaniem jest zakażenie zmian skórnych. Zdarzają się także zapalenia płuc, chociaż te najczęściej pojawiają się u osób dorosłych (tak zwane ospowe zapalenie płuc).
Skutki uboczne w postaci zaburzenia prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego również się zdarzają – są to zapalenie móżdżku u dzieci, a nawet mózgu - u osób dorosłych.
Statystycznie zachorowania na ospę wietrzną kończące się śmiercią nie należą do częstych (1/3000 dorosłych).
Odpowiadając na pytanie: czy ospa wietrzna może być śmiertelna – niestety tak, jednak należy wspomnieć, że ryzykiem tym obarczeni są pacjenci z grupy ryzyka.
Ospa party – sposób na ospę?
Ospa party do świadome narażenie dzieci na zakażenie wirusem VZV, który powoduje ospę wietrzną. Rodzice w ten sposób celowo indukują rozwój choroby, którą przechodzi się raz w życiu, wychodząc z założenia, że przebycie ospy wietrznej w młodym wieku uchroni przed jej ciężkim przebiegiem lub ewentualnymi powikłaniami związanymi z starszym wiekiem.
Warto jednak zaznaczyć, że są lepsze rozwiązania dzięki którym dochodzi do nabycia odporności – w tym wypadku są to szczepienia ochronne. Pamiętajmy, że chociaż ospa wietrzna zazwyczaj przebiega łagodnie, to jednak nie zawsze tak jest – celowe narażenie dziecka na ostrą chorobę zakaźną nie jest dobrym pomysłem. Zdecydowanie lepiej jest wykonać szczepienie przeciwko ospie.
Bibliografia:
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/komentarze/68941,ospa-party-nieprzewidywalne-ryzyko
„Choroby zakaźne” Emma Nickerson, Urban&Partner
„Interna Szczeklika” Medycyna Praktyczna