Kwas solny jest produkowany przez komórki okładzinowe błony śluzowej żołądka. Zapewnia prawidłowe pH żołądka, które jest niezbędne do prawidłowego działania enzymów trawiennych i hamowania rozwoju szkodliwych bakterii. Problem pojawia się, gdy kwas solny jest produkowany w nadmiernych ilościach. Mówi się wtedy o nadkwasocie (inaczej nadkwaśności) żołądka. Jakie są jej przyczyny i objawy? Jak wygląda leczenie?
Czym jest nadkwasota?
Nadkwasota to termin, którym określa się nadmierną produkcję kwasu solnego w żołądku. Jest jednym z najpowszechniejszych schorzeń układu pokarmowego.
Przyczyny nadkwasoty
Jedną z przyczyn nadkwasoty są choroby prowadzące do wzrostu produkcji gastryny (hormonu pobudzającego produkcję kwasu solnego w żołądku). Należą do nich: zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka, niedokrwistość złośliwa i guz wydzielający gastrynę.
Inną przyczyną nadmiernej produkcji gastryny, a tym samym kwasu solnego jest zakażenie bakterią H.pylori. Najczęściej dochodzi do niego w dzieciństwie np. poprzez picie z tej samej butelki czy używanie wspólnych sztućców [1].
Wystąpieniu nadkwasoty sprzyja także przyjmowanie niektórych leków np. z kwasem acetylosalicylowym lub korzeniem goryczki (łac. Gentianea radix). Ryzyko jej rozwoju zwiększa również nadużywanie inhibitorów pompy protonowej (IPP).
Nadkwasota może rozwinąć się również w wyniku długotrwałego działania stresu. Ma on niekorzystny wpływ na różne funkcje przewodu pokarmowego m.in. wydzielanie kwasu solnego w żołądku [2].
Jeszcze inną przyczyną nadkwasoty są błędy żywieniowe. Ryzyko nadprodukcji kwasu solnego jest większe u osób, które jedzą nieregularne posiłki i często spożywają produkty ciężkostrawne, tłuste i ostro przyprawione.
Objawy nadkwasoty
Objawy nadkwasoty przypominają te, które obserwuje się w przebiegu choroby wrzodowej dwunastnicy. Kilka godzin po posiłku pojawia się gniotący ból w górnej części brzucha.
Dolegliwości bólowe nasilają się zazwyczaj nad ranem lub w nocy. Co więcej, stopień ich nasilenia może zależeć od pory roku. Częstsze nawroty objawów obserwuje się wiosną i jesienią.
Ból to nie jedyny objaw towarzyszący nadkwasocie. Oprócz niego mogą pojawić się dolegliwości, które przypominają refluks żołądkowo-przełykowy (m.in. piekący ból za mostkiem).
Leczenie nadkwasoty
Przebieg leczenia zależy od przyczyny nadkwasoty. Jeśli jest nią zakażenie bakterią H.pylori wdraża się eradykację, czyli leczenie przeciwbakteryjne. Najczęściej jest to terapia potrójna polegająca na podawaniu inhibitora pompy protonowej i dwóch antybiotyków. IPP podaje się również w przypadku guza wydzielającego gastrynę.
Leczenie przebiega inaczej, gdy przyczyną nadkwasoty jest niedokrwistość złośliwa. W takiej sytuacji niezbędne są domięśniowe iniekcje witaminy B12.
Oprócz leczenia przyczynowego wdraża się leczenie objawowe. Polega ono na podawaniu inhibitorów pompy protonowej, które łagodzą ból. Nie zaleca się zażywania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, ponieważ podrażniają błonę śluzową żołądka.
Ulgę przynoszą również domowe metody (mogą być one jedynie uzupełnieniem leczenia farmakologicznego). Jedną z nich jest picie naparu z siemienia lnianego, który działa osłaniająco na błonę śluzową żołądka lub ziół. W przypadku nadkwasoty poleca się np. melisę i rumianek [3].
Ważnym elementem leczenia jest także odpowiednio zbilansowana dieta. Osobom z nadkwasotą żołądka zaleca się dietę lekkostrawną z ograniczeniem produktów, które nasilają produkcję kwasu solnego. Chorzy powinni unikać m.in. tłustych mięs i wędlin, potraw smażonych na tłuszczu, warzyw kapustnych, cebuli, czosnku oraz ostrych przypraw [4].
Profilaktyka nadkwasoty
W ramach profilaktyki nadkwasoty warto zadbać o zdrową dietę: regularne spożywanie posiłków, a także unikanie potraw smażonych na tłuszczu, ostro przyprawionych i tłustych.
Nadmiernej produkcji kwasu solnego w żołądku sprzyjają również palenie papierosów, picie nadmiernych ilości alkoholu oraz długotrwały stres. W związku z tym należy zadbać o wyeliminowanie tych czynników np. poprzez techniki relaksacyjne, ćwiczenia oddechowe czy stosowanie tabletek na rzucenie palenia.
Przypisy
[1] https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/zoladek/134806,helicobacter-pylori
[2] Konturek PC, Brzozowski T, Konturek SJ. Stress and the gut: pathophysiology, clinical consequences, diagnostic approach and treatment option. Journal of Physiology and Pharmacology 2011, 62, 6, 591-599.
[3] Grys, Anna, Małgorzata Kania, and Justyna Baraniak. "Rumianek–pospolita roślina zielarska o różnorodnych właściwościach biologicznych i leczniczych." Post. Fitoter 2 (2014): 90-93.
[4] Dudkowiak, R., & Poniewierka, E. Rola diety i stylu życia w leczeniu choroby refluksowej przełyku. Family Medicine & Primary Care Review. 2012, (4), 586-591.