Można powiedzieć, że ludzkie serce ma własny „rozrusznik”. Jest nim węzeł zatokowo-przedsionkowy – grupa komórek zaliczanych do układu przewodzącego serca. Mówiąc w skrócie, generowane w nich impulsy elektryczne zapewniają prawidłowy skurcz serca. Problem pojawia się, gdy impulsy powstają również w innych miejscach. Prowadzi to do migotania przedsionków – jednego z najczęściej występujących zaburzeń rytmu serca. Wyjaśniamy, jakie są przyczyny, objawy, a także metody zapobiegania i leczenia migotania przedsionków.
Czym jest choroba migotanie przedsionków?
Impulsy elektryczne, które powstają w węźle zatokowo-przedsionkowym przekazywane są na dalsze elementy układu bodźcoprzewodzącego. Dzięki temu serce pracuje rytmicznie. Najpierw kurczą się przedsionki, a następnie komory.
O migotaniu przedsionków mówi się, gdy dochodzi do desynchronizacji tego procesu. Impulsy elektryczne powstające w innych miejscach sprawiają, że skurcz przedsionków jest nieprawidłowy. Nie kurczą się w prawidłowy sposób, a jedynie „drgają”, „migoczą”.
Jeśli migotanie pojawia się nagle, trwa krócej niż 7 dni i ustępuje samoistnie, mówi się, że jest „napadowe”. W niektórych przypadkach może nawracać i pojawiać się pomimo leczenia, ale być dobrze tolerowane przez chorego. Wtedy określane jest jako „migotanie utrwalone”. Z kolei takie, które trwa dłużej niż 7 dni i wymaga leczenia, nazywa się „migotaniem przetrwałym” [1].
Przyczyny migotania przedsionków
Jakie mogą być przyczyny zaburzeń rytmu serca? Dzieli się je na 2 grupy: sercowe i pozasercowe. Do pierwszej zaliczają się m.in. choroba niedokrwienna serca, wady zastawek (wrodzone lub nabyte) oraz nadciśnienie tętnicze.
Z kolei wśród przyczyn pozasercowych wymienia się m.in. ostre zakażenia, choroby płuc, nadczynność tarczycy, bezdech senny czy cukrzycę. Nie bez znaczenia pozostaje styl życia. Czynniki takie jak palenie papierosów, siedzący tryb życia oraz niezdrowa dieta zwiększają ryzyko zaburzeń pracy serca [1], [2].
Objawy migotania przedsionków
Na wstępie należy zaznaczyć, że objawy nie są takie same u wszystkich chorych. Zależą one od: stopnia kurczliwości mięśnia sercowego, wieku, płci, a także chorób współistniejących.
Niepokojące sygnały, których nie powinno się lekceważyć to m.in.: uczucie „kołatania” serca, duszność, gorsza tolerancja wysiłku fizycznego, zawroty głowy, brak tchu czy zwiększona potliwość.
Aby sprawdzić, czy są one spowodowane migotaniem przedsionków, należy skonsultować się z lekarzem. Podstawą diagnostyki jest elektrokardiografia (EKG) w połączeniu z dokładnym wywiadem lekarskim [1], [2].
Leczenie migotania przedsionków
W leczeniu migotania przedsionków wykorzystuje się metody farmakologiczne i niefarmakologiczne. Jeśli chodzi o farmakoterapię, zastosowanie znajduje tu klasyfikacja Vaughana Williamsa. Zgodnie z nią leki na migotanie przedsionków dzieli się m.in. na powolne blokery kanału sodowego, blokery kanału potasowego czy blokery kanału wapniowego [3].
Oprócz tego ważne jest stałe monitorowanie arytmii, a także regularne zgłaszanie się na wizyty lekarskie. Nie mniej istotna jest zmiana stylu życia. Odgrywa ona niemałą rolę zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu zaburzeń pracy serca. Zmiana polega na zaprzestaniu palenia papierosów (w czym mogą pomóc np. plastry nikotynowe), wdrożeniu zdrowych nawyków żywieniowych, unikaniu stresu, a także wprowadzeniu regularnej aktywności fizycznej (dostosowanej do wieku, stanu zdrowia i możliwości danej osoby).
Profilaktyka migotania przedsionków
Profilaktyka migotania przedsionków obejmuje: zdrową dietę, regularną aktywność fizyczną, unikanie stresu i używek oraz odpowiednią ilość snu. Ponadto w celu wsparcia pracy układu krążenia można sięgnąć po zioła.
Jedną z najpopularniejszych roślin stosowanych w profilaktyce i wspomaganiu leczenia chorób serca jest głóg. Zawarte w nim składniki wykazują właściwości antyoksydacyjne, a także potencjalne działanie przeciwarytmiczne [4]. Żeby skorzystać z ich cennego działania, można sięgnąć po sok z głogu albo suplementy diety z wyciągiem z głogu.
Przypisy
[1] Korczak A., Stegienta M., Pluta W. i wsp. Zaburzenie rytmu serca - migotanie przedsionków, Kardiologia, 2021, 28.
[2] https://www.mp.pl/pacjent/choroby-ukladu-krazenia/choroby/218725,migotanie-przedsionkow
[3] Jędrusik P. Standardy w leczeniu migotania przedsionków, Medycyna po dyplomie, 2017, 2.
[4] Nowak G. Surowce roślinne stosowane w chorobach układu krążenia i serca. Herba polonica 55.2, 2009: 100-120.