Czym jest marskość wątroby?
Marskość wątroby to upośledzenie funkcji wątroby spowodowane tworzeniem się tkanki bliznowatej znanej jako zwłóknienie z powodu uszkodzenia spowodowanego chorobą wątroby. Uszkodzenie powoduje naprawę tkanki, a następnie tworzenie się tkanki bliznowatej, która z czasem może zastąpić normalnie funkcjonującą tkankę, prowadząc do upośledzenia funkcji wątroby w marskości. Choroba zwykle rozwija się powoli przez miesiące lub lata. Wczesne objawy mogą obejmować zmęczenie, osłabienie, utratę apetytu, niewyjaśnioną utratę wagi, nudności i wymioty oraz dyskomfort w prawym górnym kwadrancie brzucha. W miarę pogarszania się choroby objawy mogą obejmować swędzenie, obrzęk podudzi, gromadzenie się płynu w jamie brzusznej, żółtaczkę, łatwe powstawanie siniaków i rozwój „pajączków” naczyń krwionośnych w skórze. Nagromadzenie płynu w jamie brzusznej może ulec samoistnemu zakażeniu. Poważniejsze powikłania obejmują encefalopatię wątrobową, krwawienie z rozszerzonych żył w przełyku, żołądku lub jelitach oraz raka wątroby.
Marskość jest najczęściej spowodowana alkoholową chorobą wątroby, niealkoholowym stłuszczeniowym zapaleniem wątroby, inaczej NASH (postępująca postać niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby), przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu B i przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby typu C. Intensywne picie alkoholu przez wiele lat może powodować alkoholową chorobę wątroby. NASH ma wiele przyczyn, w tym otyłość, wysokie ciśnienie krwi, nieprawidłowy poziom cholesterolu, cukrzycę typu 2 i zespół metaboliczny. Mniej powszechne przyczyny marskości obejmują autoimmunologiczne zapalenie wątroby, pierwotne zapalenie dróg żółciowych i pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych, które zaburza czynność dróg żółciowych, zaburzenia genetyczne, takie jak choroba Wilsona i dziedziczna hemochromatoza oraz przewlekła niewydolność serca z przekrwieniem wątroby.
Objawy marskości wątroby
Marskość wątroby może rozwijać się dość długo, a objawy mogą pojawiać się powoli. Wczesne z nich mogą obejmować zmęczenie, osłabienie, utratę apetytu, niewyjaśnioną utratę wagi, nudności oraz dyskomfort w prawym górnym rogu brzucha. Wraz z pogarszającą się czynnością wątroby mogą rozwinąć się inne objawy, takie jak upośledzenie funkcji poznawczych, splątanie, utrata pamięci, zaburzenia snu i zmiany osobowości. Dalszy spadek może skutkować gromadzeniem się płynu w podudziach i stopach, silnym wzdęciem brzucha z powodu gromadzenia się płynu zwanego wodobrzuszem, żółtaczką, silnym swędzeniem skóry i ciemnym kolorem moczu. Niektóre z tych objawów mogą być wtórne do późniejszego nadciśnienia wrotnego – podwyższonego ciśnienia krwi w dopływie krwi do wątroby.
Objawy zależą od stadium choroby. Na początkowych etapach możesz nie mieć żadnych z nich. Jeśli masz takie, niektóre są ogólne, można je łatwo pomylić z objawami wielu innych chorób i schorzeń.
Wczesne oznaki marskości:
utrata apetytu,
uczucie osłabienia lub zmęczenia,
mdłości,
gorączka,
nieoczekiwana utrata wagi.
W miarę pogarszania się czynności wątroby pojawiają się inne, częściej rozpoznawane objawy, w tym:
łatwe powstawanie siniaków i krwawień;
żółty odcień skóry lub białek oczu (żółtaczka);
swędząca skóra;
obrzęk nóg, stóp i kostek;
nagromadzenie płynów w brzuchu/brzuchu (wodobrzusze);
brązowawy lub pomarańczowy kolor moczu;
stolce w jasnym kolorze;
zamieszanie, trudności w myśleniu, utrata pamięci, zmiany osobowości;
krew w stolcu;
zaczerwienienie na dłoniach;
pająkowate naczynia krwionośne, które otaczają małe, czerwone plamki na skórze (teleangiektazje);
u mężczyzn: utrata popędu płciowego, powiększenie piersi (ginekomastia), skurczone jądra;
u kobiet: przedwczesna menopauza.
Marskość wątroby – przyczyny
Najczęstsze przyczyny marskości wątroby to:
nadużywanie alkoholu (zależna od alkoholu choroba wątroby spowodowana długotrwałym spożywaniem alkoholu);
przewlekłe infekcje wirusowe wątroby (zapalenie wątroby typu B i zapalenie wątroby typu C);
stłuszczenie wątroby związane z otyłością i cukrzycą, a nie alkoholem. Ten stan nazywa się niealkoholowym stłuszczeniowym zapaleniem wątroby.
Wszystko, co uszkadza wątrobę, może prowadzić do marskości. Inne przyczyny to na przykład:
choroby dziedziczne:
niedobór alfa-1 antytrypsyny,
hemochromatoza,
choroba Wilsona,
mukowiscydoza,
choroby magazynowania glikogenu,
zespół Alagille,
autoimmunologiczne zapalenie wątroby (własny układ odpornościowy organizmu atakuje zdrową tkankę wątroby, powodując uszkodzenia);
choroby, które uszkadzają lub blokują drogi żółciowe w wątrobie:
pierwotne zapalenie dróg żółciowych (przewody żółciowe ulegają uszkodzeniu, następnie stan zapalny, a następnie trwałe uszkodzenie).
pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych (zapalenie dróg żółciowych prowadzi do bliznowacenia i zwężenia dróg żółciowych oraz gromadzenia się żółci w wątrobie).
zablokowany przewód żółciowy (może powodować infekcje, tworzenie kopii zapasowych produktów w wątrobie).
atrezja dróg żółciowych (niemowlęta rodzą się ze słabo wykształconymi lub zablokowanymi przewodami żółciowymi, powodując uszkodzenia, blizny, utratę tkanki wątrobowej i marskość).
przewlekła niewydolność serca (powoduje gromadzenie się płynu w wątrobie, obrzęk innych obszarów ciała i inne objawy).
Zmiany w chorobach wątroby, które prowadzą do marskości, następują stopniowo. Komórki wątroby są uszkodzone, a jeśli uszkodzenie – z jakiejkolwiek przyczyny – trwa, komórki wątroby zaczynają obumierać. Z biegiem czasu tkanka bliznowata zastępuje uszkodzone komórki wątroby, a wątroba nie może prawidłowo funkcjonować.
Leczenie marskości wątroby
Leczenie marskości różni się w zależności od przyczyny jej wystąpienia, występujących objawów i stopnia zaawansowania choroby. Leczenie obejmuje przyjmowanie leków, zmiany stylu życia i zabiegi chirurgiczne.
Leki
W zależności od przyczyny marskości lekarz może zalecić pewne leki, takie jak beta-blokery lub azotany (na nadciśnienie wrotne). Mogą również zalecić antybiotyki lub leki na zapalenie wątroby.
Zmiany stylu życia
Jeśli marskość wątroby jest wynikiem spożycia alkoholu, lekarz najprawdopodobniej zaleci zaprzestanie picia.
Może również zalecić utratę wagi, jeśli uznają to za konieczne z medycznego punktu widzenia.
W przypadku pacjenta z wodobrzuszem może być również zalecana dieta niskosodowa.
Chirurgia
Jeśli marskość rozwinęła się do punktu, w którym leczenie klasyczne nie wystarczy, jedną z ostatnich opcji jest przeszczep wątroby.