Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) to przewlekła autoimmunologiczna choroba zapalna. Charakteryzuje się zapaleniem stawów, przyczepów ścięgnistych lub kręgosłupa. Rozwija się u ⅓ osób chorujących na łuszczycę skóry. Z reguły pierwsze objawy ŁZS pojawiają się u nich między 30. a 50. rokiem życia. Przy czym nie stwierdza się korelacji między rozległością zmian skórnych a nasileniem zmian zapalnych w obrębie stawów. Jakie są przyczyny ŁZS, jakie daje objawy i jak wygląda proces leczenia?
Przyczyny łuszczycowego zapalenia stawów
Przyczyny ŁZS nie są do końca znane. Przypuszcza się, że u osób z predyspozycją genetyczną dochodzi do zainicjowania nieprawidłowego procesu zapalnego przez czynnik zewnętrzny. Może być nim:
uraz mechaniczny,
silny stres,
zakażenie bakteryjne lub wirusowe,
substancja chemiczna,
lek (np. beta-blokery, sole litu).
Ryzyko wystąpienia łuszczycowego zapalenia stawów jest większe u osób, których bliscy krewni zmagają się z tą chorobą [1, 2].
Objawy łuszczycowego zapalenia stawów
Najczęstszą postacią ŁZS jest niesymetryczne zapalenie kilku stawów. Rzadziej stwierdza się postać wielostawową, która przypomina reumatoidalne zapalenie stawów. Wyróżnia się jeszcze dwie inne postacie tej choroby. Okaleczającą, charakteryzującą się bardzo ciężkim przebiegiem postać z dominującym zapaleniem stawów międzypaliczkowych dalszych oraz osiową (dla której charakterystyczne jest symetryczne zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych). Stanowią one około 5% przypadków.
Najczęściej objawy ŁZS pojawiają się u osób, które mają zdiagnozowaną łuszczycę. Jednak niekiedy stan zapalny w obrębie stawów pojawia się u chorych bez zmian skórnych.
Przebieg choroby zależy od stopnia zajęcia układu ruchu (lub innych narządów). Wśród charakterystycznych objawów wymienia się:
ograniczenie ruchomości, ból i obrzęk stawów oraz otaczających je struktur;
zapalenie palca (u osób z ŁZS widoczne są tzw. palce kiełbaskowate, które są bolesne, poszerzone i wyglądają inaczej niż pozostałe);
zapalenie przyczepów ścięgnistych;
deformacje stawów (występują głównie u chorych z postacią okaleczającą o ciężkim przebiegu);
dna moczanowa;
U osób z najczęściej występującą postacią ŁZS, czyli niesymetrycznym zapaleniem kilku stawów objawy dotyczą 2-4 stawów po dwóch stronach ciała. Zazwyczaj są to stawy stóp i rąk.
Objawy ŁZS nie ograniczają się do stawów i otaczających je struktur. U chorych występują również:
zmiany skórne charakterystyczne dla łuszczycy (czyli czerwone grudki o zrogowaciałej powierzchni),
zapalenie spojówek (rzadziej zapalenie błony naczyniowej oka),
miażdżyca (szybszy rozwój tej choroby u osób z ŁZS jest spowodowany przewlekłym stanem zapalnym);
”objaw naparstka” (czyli zmiany na paznokciach w postaci zgłębień wyglądających jak po ukłuciu szpilki);
żółte plamy na paznokciach;
Przebieg łuszczycowego zapalenia stawów jest z reguły zmienny. Okresy zaostrzeń występują na przemian z okresami remisji (gdy objawy są łagodniejsze lub ustępują) [1,2].
Leczenie łuszczycowego zapalenia stawów
Diagnostyka ŁZS obejmuje: wywiad lekarski, badanie przedmiotowe, a także badania laboratoryjne (m.in. oznaczenie OB, białka C-reaktywnego) i obrazowe (m.in. RTG zajętych stawów, USG). W uzasadnionych klinicznie przypadkach wykonuje się również oznaczenie HLA-Cw6 i HLA-B27.
Po zdiagnozowaniu ŁZS wdrażane jest leczenie, które ma na celu uzyskanie remisji (a jeśli jest to niemożliwe, osiągnięcie niskiej aktywności choroby). Wybór metody leczenia zależy od różnych czynników m.in. chorób współistniejących, aktywności ŁZS i stopnia uszkodzenia narządów.
W farmakoterapii łuszczycowego zapalenia stawów zastosowanie znajdują: niesteroidowe leki przeciwzapalne, glikokortykosteroidy (w przypadku ŁZS są one podawane najczęściej do wnętrza zajętego stawu), biologiczne i celowane syntetyczne leki modyfikujące przebieg ŁZS, a także suplementy diety z kwasem foliowym [1, 2].
Oprócz farmakoterapii zalecana jest rehabilitacja. Obejmuje ona kinezyterapię i fizykoterapię. W razie potrzeby chory może wspomóc się sprzętem ortopedycznym (np. kulami, balkonikiem) [3].
Przypisy
[1] Tłustochowicz W, Świerkot J, Stanisławska-Biernat E. Psoriatic arthritis. Reumatologia/Rheumatology Supplements. 2016:22-25.
[2] https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/63744,luszczycowe-zapalenie-stawow
[3] Księżopolska-Orłowska, Krystyna, Olga Krasowicz-Towalska, and Zbigniew Wroński. "Rehabilitacja pacjentów z chorobami reumatycznymi." Reumatologia 45.1 (2007): 41-45.