Łupież pstry to stan charakteryzujący się wykwitami skórnymi na tułowiu i proksymalnych częściach kończyn. Większość łupieżu pstrego wywoływana jest przez grzyb Malassezia globosa, chociaż Malassezia furfur odpowiada za niewielką liczbę przypadków. Drożdże te zwykle znajdują się na ludzkiej skórze i stają się uciążliwe tylko w pewnych okolicznościach, takich jak ciepłe i wilgotne środowisko, chociaż dokładne warunki, które powodują inicjację procesu chorobowego, są słabo poznane.
Łupież pstry – objawy
Łupież pstry jest częstą, łagodną, powierzchowną infekcją grzybiczą skóry, zwykle charakteryzującą się odbarwionymi lub przebarwionymi plamkami i plamami na klatce piersiowej i plecach. U pacjentów z predyspozycją łupież pstry może przewlekle nawracać. Infekcja grzybicza jest zlokalizowana w warstwie rogowej naskórka.
Większość osób z łupieżem pstrym zgłasza niepokojącą kosmetycznie, nieprawidłową pigmentację skory. Zaangażowane obszary skóry to zwykle tułów, plecy, brzuch i kończyny. Rzadziej dotknięte są twarz, skóra głowy i genitalia. U pacjentów o jasnej karnacji kolor każdej zmiany zmienia się od prawie białego do czerwonobrązowego lub płowego. W ciemniejszych typach skóry zajęte obszary mogą mieć różne stopnie hipopigmentacji lub hiperpigmentacji. Zmiany pokrywa drobna, pylista łuska.
Pacjenci z łupieżem pstrym często zgłaszają, że zajęte zmiany skórne nie opalają się latem i powodują, że dotknięte obszary stają się bardziej widoczne. I odwrotnie, dotknięte obszary mogą stać się mniej widoczne w miesiącach zimowych, gdy blednie opalenizna.
Czasami pacjent z łupieżem pstrym zgłasza również łagodny świąd. W większości przypadków stan jest bezobjawowy. Ponad 20% pacjentów z łupieżem pstrym zgłasza historię choroby w rodzinie. Ta podgrupa pacjentów odnotowuje wyższy wskaźnik nawrotów i dłuższy czas trwania choroby.
Podsumowując, odbarwione plamy na skórze są najbardziej zauważalnym objawem łupieżu pstrego, a plamy te zwykle pojawiają się na ramionach, klatce piersiowej, szyi lub plecach. Te plamki mogą być:
jaśniejsze (częściej) lub ciemniejsze niż otaczająca je skóra;
różowe, czerwone podpalane lub brązowe;
suche, swędzące i łuszczące się;
bardziej widoczne po opalaniu;
skłonne do znikania w chłodniejsze, mniej wilgotne dni.
Podobne choroby
Niektóre stany występują z nakładającymi się objawami łupieżu pstrego. Jest to np. bielactwo często mylone z łupieżem pstrym. Jednak bielactwo może różnić się od łupieżu pstrego na kilka zauważalnych sposobów, w tym:
Bielactwo nie wpływa na teksturę skóry.
Bielactwo zwykle pojawia się na palcach, nadgarstkach, pachach, ustach, oczach lub pachwinie.
Bielactwo często tworzy symetryczne plamy.
Rozpoznanie łupieżu pstrego
Chociaż łupież pstry jest często diagnozowany na podstawie obserwacji klasycznych, odbarwionych do przebarwionych, centralnie łączących się, owalnych lub okrągłych plam o łagodnym nasileniu, czasami może być trudny do odróżnienia od innych dermatoz. Skala na tych zmianach nie zawsze jest od razu widoczna.
Dermatoskopia
Dermatoskopia lub mikroskopia epiluminescencyjna, pozwala na badanie zmian skórnych na powierzchni skóry. Dermatoskop składa się z lupy, źródła światła (spolaryzowanego lub niespolaryzowanego), przezroczystej płytki i czasami płynnego medium pomiędzy instrumentem a skórą.
Dermatoskop jest również przydatnym narzędziem diagnostycznym w badaniu zmienionej chorobowo skóry. Badania wykazały, że najczęstszymi cechami dermoskopowymi w łupieżu pstrym są niejednorodna pigmentacja, łuszczenie, przebarwienia okołozmianowe lub kontrastowe pierścienie halocentryczne oraz zmiany folikulocentryczne. Różnice we wzorach zaobserwowano w zmianach odbarwionych i przebarwionych. W przypadku odbarwionych zmian dermoskopia wykazuje dobrze odgraniczoną białą powierzchnię z niejednolitymi i rozlanymi łuskami występującymi głównie w bruzdach skórnych. Przebarwione zmiany w badaniu dermoskopowym wykazują drobną łuskę w bruzdach skórnych pokrywających brązową pigmentację. Stwierdzono, że zmiany przebarwione mają bardziej widoczne łuszczenie, a wielkość łuszczenia była sugerowana jako korelująca z aktywnością choroby.
Badanie krwi
Podczas badania krwi nie stwierdza się definitywnych niedoborów normalnych przeciwciał lub dopełniacza u pacjentów z łupieżem pstrym, ale badania w tej dziedzinie są kontynuowane.
Jakie są czynniki ryzyka łupieżu pstrego?
Różne czynniki środowiskowe i biologiczne mogą narazić pacjenta na większe ryzyko wystąpienia tego schorzenia, w tym:
rodzinna historia łupieżu pstrego;
nadmierne pocenie;
wilgotny, ciepły klimat;
słaby układ odpornościowy;
przyjmowanie leków osłabiających układ odpornościowy;
niektóre rodzaje raka.
Łupież pstry – leczenie
Często zalecane są miejscowe leki przeciwgrzybicze zawierające siarczek selenu. Kolejną terapią jest ketokonazol (maść i szampon). Zwykle nakłada się go na suchą skórę i zmywa po 10 minutach, powtarza się codziennie przez dwa tygodnie. Cyklopiroks jest alternatywą dla ketokonazolu, ponieważ hamuje wzrost drożdży Malassezia furfur. Wstępne wyniki wykazują podobną skuteczność do ketokonazolu ze względnym wzrostem subiektywnego łagodzenia objawów ze względu na jego nieodłączne właściwości przeciwzapalne. Inne miejscowe środki przeciwgrzybicze, takie jak klotrimazol, mikonazol, terbinafina lub pirytionian cynku, mogą złagodzić objawy u niektórych pacjentów. Ponadto wiadomo, że nadtlenek wodoru łagodzi objawy i, w niektórych przypadkach, usuwa problem, chociaż u niektórych pacjentów po tym leczeniu wystąpiły trwałe blizny. Klotrimazol jest również stosowany w połączeniu z siarczkiem selenu.
Leki doustne są postrzegane jako leczenie drugiego rzutu łupieżu pstrego w przypadku rozległych, ciężkich, opornych lub nawracających przypadków. Terapie ogólnoustrojowe obejmują itrakonazol (200 mg dziennie przez 7 dni) i flukonazol (150 do 300 mg tygodniowo przez 2 do 4 tygodni), które są preferowane w stosunku do doustnego ketokonazolu, który nie jest już zatwierdzony ze względu na jego potencjalne hepatotoksyczne skutki uboczne.