Czym jest listerioza?
Listerioza jest chorobą zakaźną wywoływaną przez pałeczki Listeria monocytogenes, chociaż w niektórych przypadkach donoszono o infekcjach L. ivanovii i L. grayi. Listerioza może powodować ciężką chorobę, w tym ciężką sepsę, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenie mózgu, czasami powodując szkody na całe życie, a w najcięższych przypadkach nawet śmierć. Osoby zagrożone ciężką chorobą to osoby starsze, noworodki i osoby z obniżoną odpornością. U kobiet w ciąży listerioza może powodować urodzenie martwego dziecka lub samoistne poronienie, a przedwczesny poród jest powszechny. Listerioza może powodować łagodne, samoograniczające się zapalenie żołądka i jelit oraz gorączkę.
Przyczyny występowania listeriozy
Listeria monocytogenes jest wszechobecna w środowisku naturalnym. Główną drogą zakażenia Listeria jest spożywanie skażonych produktów spożywczych. Listeria została wyizolowana z surowego mięsa, produktów mlecznych, warzyw, owoców i owoców morza. Sery miękkie, niepasteryzowane mleko czy produkty mięsne niepoddane odpowiedniej obróbce termicznej to potencjalne zagrożenia.
W rzadkich przypadkach listerioza może objawiać się formą skórną. Ta infekcja występuje po bezpośrednim narażeniu uszkodzonej skóry na L. monocytogenes i jest w dużej mierze ograniczona do lekarzy weterynarii, którzy zajmują się chorymi zwierzętami. Może występować częściej u pacjentów z hemochromatozą.
Objawy listeriozy
Choroba dotyka przede wszystkim osoby starsze, osoby z osłabionym układem odpornościowym, kobiety w ciąży i noworodki. Rzadko może to dotyczyć również osób bez tych czynników ryzyka. Osoba z listeriozą zwykle ma gorączkę i bóle mięśni, często poprzedzone biegunką lub innymi objawami żołądkowo-jelitowymi. Prawie każdy, u kogo zdiagnozowano listeriozę, ma infekcję inwazyjną (co oznacza, że bakterie rozprzestrzeniają się z jelit do krwiobiegu lub innych części ciała). Choroba może wystąpić nawet dwa miesiące po zjedzeniu skażonej żywności.
Objawy różnią się w zależności od zarażonej osoby:
Osoby wysokiego ryzyka inne niż kobiety w ciąży: Objawy mogą obejmować gorączkę, bóle mięśni, ból głowy, sztywność karku, splątanie, utratę równowagi i drgawki.
Kobiety w ciąży: Kobiety w ciąży zazwyczaj doświadczają tylko łagodnej, grypopodobnej choroby. Jednak infekcje w czasie ciąży mogą prowadzić do poronienia, urodzenia martwego dziecka, przedwczesnego porodu lub zagrażającej życiu infekcji noworodka.
Osoby dotychczas zdrowe: Osoby, które były wcześniej zdrowe, ale były narażone na bardzo dużą dawkę Listeria, mogą rozwinąć chorobę nieinwazyjną (co oznacza, że bakterie nie rozprzestrzeniły się w ich krwiobiegu lub innych miejscach ciała). Objawy mogą obejmować biegunkę i gorączkę.
Diagnostyka infekcji pałeczką Listeria
Należy wykonać posiewy krwi. Wyniki posiewu krwi są dodatnie u 60–75% pacjentów z zakażeniami OUN.
Wyniki barwienia metodą Grama w płynie mózgowo-rdzeniowym są dodatnie u mniej niż 50% pacjentów. Analiza płynu mózgowo-rdzeniowego ujawnia pleocytozę (obecność zwiększonej liczby komórek danego rodzaju w płynie mózgowo-rdzeniowym), a poziomy białek płynu mózgowo-rdzeniowego są umiarkowanie podwyższone. Poziom glukozy w płynie mózgowo-rdzeniowym może być niski, a jeśli tak, wiąże się ze złym rokowaniem.
W przypadku septycznego zapalenia stawów należy przeprowadzić posiew mazi stawowej i/lub materiału protetycznego stawu.
Badanie mikrobiologiczne kału nie jest specyficzne.
Leczenie listeriozy
Leczeniem z wyboru jest antybiotykoterapia. Bakteremię należy leczyć przez 2 tygodnie, jeśli pacjent jest immunokompetentny. U pacjentów z obniżoną odpornością mogą być wymagane dłuższe kursy antybiotyków. Zapalenie opon mózgowych należy leczyć przez 3 tygodnie; zapalenie wsierdzia przez 4–6 tygodni, natomiast zakażenia mózgu przez co najmniej 6 tygodni. Ampicylina jest ogólnie uważana za środek korzystny, ale inne środki mogą być dopuszczalne. Gentamycyna jest często dodawana w celu uzyskania efektu synergii, ale można ją odstawić po 1 tygodniu klinicznej poprawy w celu zmniejszenia ryzyka toksycznego działania na nerki lub ototoksyczności.
Glikokortykosteroidy nie wykazały korzyści w leczeniu zapalenia opon mózgowych wywołanych przez Listeria.
Zapobieganie listeriozie
Poniżej przedstawiono środki, które można zastosować, aby zapobiec listeriozie:
- Dokładnie ugotuj surowe jedzenie.
- Umyj surowe warzywa.
- Unikaj spożywania surowego (niepasteryzowanego) mleka lub przetworów mlecznych.
- Myj ręce, noże i deski do krojenia po obróbce niegotowanej żywności.
- Pacjentki w ciąży lub osoby z obniżoną odpornością powinny unikać miękkich serów (np. feta, Brie, Camembert, bleu). Dozwolony jest serek śmietankowy, jogurt i twarożek.
- Unikaj produktów delikatesowych, chyba że zostaną dokładnie odgrzane.
- Gotuj jedzenie do bezpiecznej temperatury wewnętrznej.