Kręcz szyi (łac. caput obstipum, torticollis) to dysfunkcja narządu ruchu, która polega na przymusowym, asymetrycznym przechyleniu głowy do boku z jednoczesną rotacją w stronę przeciwną. Jest to schorzenie, którego nie można lekceważyć, ponieważ jest obarczone ryzykiem poważnych powikłań. Pytanie, jak rozpoznać kręcz szyi i w jaki sposób się go leczy?
Czym jest kręcz szyi?
Kręcz szyi to dysfunkcja narządu ruchu diagnozowana u 0,2-4% noworodków w Polsce. Może rozwinąć się również w późniejszym okresie życia na skutek działania różnych czynników. W takich przypadkach mówi się o nabytym kręczu szyi.
Ze względu na ustawienie głowy kręcz szyi dzieli się na prawo- i lewostronny. Pierwszy z wymienionych charakteryzuje się pochyleniem głowy w prawą stronę i skręceniem w lewo. Z kolei kręcz lewostronny cechuje się pochyleniem głowy w lewą stronę i skręceniem w prawo.
Kręcz wrodzony nie jest dysfunkcją, która mija samoistnie wraz z rozwojem dziecka. Wymaga specjalistycznego leczenia, ponieważ wiąże się z ryzykiem groźnych dla zdrowia powikłań. Nieleczona może prowadzić do zniekształceń twarzy i czaszki po stronie kręczu, a także skrzywienia odcinka piersiowego i lędźwiowego kręgosłupa [1, 2, 3].
Przyczyny kręczu szyi
Kręcz wrodzony dzieli się na:
pochodzenia kostnego – spowodowany wrodzonymi strukturalnymi zmianami kostnymi kręgów szyjnych (szczególnie tymi, które powodują ich asymetrię boczną),
pochodzenia mięśniowego – będący następstwem skrócenia mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego (jego przyczyną są częściowe zwłóknienia lub zbliznowacenia na tle zmian naczyniowych).
Kręcz szyi może mieć również charakter nabyty. U niektórych dzieci rozwija się w wyniku chorób nowotworowych, wad słuchu lub wzroku, zapaleń węzłów chłonnych szyi lub stanów zapalnych migdałków. Z kolei u osób dorosłych jego przyczyną może być silny stres, uraz, choroba reumatoidalna, niedowład szyi, uraz, zmęczenie albo zwykłe zawianie [1, 2, 3].
Objawy kręczu szyi
Asymetria ułożeniowa do 3. miesiąca życia zazwyczaj nie jest powodem do niepokoju. Problem pojawia się, gdy około 4. miesiąca życia dziecko ma trudności ze swobodnym skręcaniem głowy na boki w obie strony, leżeniem na brzuchu i osiągnięciem umiejętności rozwojowych. Patrzy tylko w jedną stronę, szybko się męczy podczas leżenia na brzuchu i ma ograniczone pole widzenia.
Nienaturalne ustawienie głowy jest również objawem charakterystycznym dla kręczu szyi u osoby dorosłej. Oprócz niego mogą pojawić się inne dolegliwości np. obrzęk mięśni szyi czy bóle głowy i szyi [1, 2, 3].
Leczenie kręczu szyi
Diagnostyka kręczu szyi obejmuje szczegółowy wywiad lekarski, a także badania palpacyjne i obrazowe. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów warto udać się w najpierw do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który da skierowanie do odpowiedniego specjalisty.
Jak wygląda leczenie po ustaleniu diagnozy? Jego przebieg zależy od przyczyny, wieku, a także nasilenia dolegliwości. W przypadku dzieci fizjoterapeuta stosuje różne techniki terapeutyczne (np. PNF, metodę Vojty), a także ćwiczenia rozciągające mięśnie.
Z kolei u osoby dorosłej specjalista koncentruje się na zmniejszeniu napięcia mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, korekcji posturalnej oraz prawidłowym ustawieniu głowy. Może zlecić pacjentowi stretching, kinesiotaping, a także zabiegi fizykoterapii (np. masaże, ultradźwięki, laseroterapię).
W złagodzeniu bólu pomagają również niesteroidowe leki przeciwzapalne i maści o działaniu przeciwbólowym. Jednak w niektórych przypadkach ani farmakoterapia, ani fizjoterapia nie przynoszą oczekiwanych efektów [1, 2, 3].
Jeśli leczenie zachowawcze zostanie podjęte zbyt późno lub zaniedbane konieczny może być zabieg operacyjny. Leczenie operacyjne kręczu szyi obejmuje zabiegi iniekcji toksyny botulinowej, mitotomię mięśnia wykonywaną w znieczuleniu ogólnym, a także operacje kręgosłupa. Ostatnie rozwiązanie jest wdrażane u dzieci z wrodzonym kręczem kostnym, u których 6-8 miesięcy rehabilitacji nie przynosi poprawy.
[1] Michalska, Agata, et al. "Wrodzony kręcz szyi–przegląd metod leczniczych." Neurologia Dziecięca 26.52 (2017): 69-74.
[2] Wojciechowska, Klaudia, et al. "Kręcz szyi u dzieci-etiologia, objawy i leczenie." Sport i Turystyka. Środkowoeuropejskie Czasopismo Naukowe 2.3 (2019).
[3] Jabłońska, Jolanta, and Jacek Wilczyński. "Postural defects and speech disorders." Paediatrics and Family Medicine 13.4 (2017): 470.