Kamienie nerkowe to złogi w układzie moczowym zbudowane z substancji chemicznych znajdujących się w moczu. Najczęściej stwierdzane są w kielichach i miedniczce nerkowej. Ich występowanie powoduje bardzo silny i nagły ból w okolicy lędźwiowej (kolka nerkowa).
Kamienie nerkowe występują przy kamicy nerkowej (moczowej). Charakterystyczne dla tego schorzenia złogi powstają z substancji chemicznych, które w normalnych warunkach występują w moczu w formie rozpuszczonej. Najczęściej zbudowane są ze szczawianu lub fosforanu wapnia, rzadziej z kwasu moczowego czy fosforanu magnezowo-amonowego (tzw. struwit). Kiedy ich stężenie jest zbyt duże i nie mogą się całkowicie rozpuścić, powstają najpierw drobne kryształki (tzw. piasek w nerkach), a następnie coraz większe złogi, które swą wielkością i kształtem przypominają kamienie1.
Przyczyny kamieni nerkowych
Powyżej opisano prosty schemat powstawania kamieni nerkowych. Dlaczego jednak dochodzi do ich wytworzenia? Okazuje się, że w przypadku większości chorych nawet po wykonaniu kompleksowej diagnostyki nie udaje się wskazać bezpośredniej przyczyny powstania kamieni nerkowych.
Uważa się, że w niektórych przypadkach kamicę nerkową powodują pewne zaburzenia i nieprawidłowości w organizmie, w tym np. nieodpowiedni skład moczu czy nieprawidłowe spływanie moczu z obu lub jednej nerki (np. w wyniku przerostu gruczołu krokowego). Wytworzenie się kamieni nerkowych można też wiązać z innymi chorobami, np. nadczynnością przytarczyc, chorobą Leśniowskiego i Crohna, przewlekłymi infekcjami nerek. Co więcej, do powstania złogów może też prowadzić przyjmowanie zbyt dużych dawek witaminy D, witaminy C oraz wapnia2.
Objawy kamieni nerkowych
Kamienie nerkowe mogą wytwarzać się przez lata, nie dając żadnych objawów. Dolegliwości pojawiają się dopiero wówczas, gdy złogi są już duże. Występuje wówczas nagła kolka nerkowa, do której dochodzi podczas przemieszczania się kamienia w obrębie nerki lub w momencie jego przejścia przez moczowody.
Ból jest bardzo silny, nagły, ostry. Najczęściej odczuwa się go po jednej strony w okolicy lędźwiowej, chociaż promieniuje aż po spojenie łonowe, pachwinę i podbrzusze. Po napadzie może wystąpić krwiomocz (zmiana zabarwienia moczu na kolor czerwony). Pojawiają się też objawy towarzyszące, takie jak np. nudności, poty, a nawet omdlenia (z powodu silnego bólu)3.
Jak leczyć kamicę nerkową?
Przy wystąpieniu napadu kolki nerkowej, najlepiej od razu zgłosić się do lekarza. Trzeba pamiętać, że wiążą się z nią poważne powikłania zdrowotne, w tym np. zakażenie układu moczowego, dlatego interwencja lekarska jest konieczna, szczególnie gdy:
występuje krwiomocz,
dochodzi do gorączki,
pojawia się zmniejszenie ilości oddawanego moczu4.
Jeśli kamica nerkowa została rozpoznana, a dolegliwości ustąpiły w krótkim czasie, najczęściej wraz z wydaleniem drobnego kamienia, zwykle zalecane jest samodzielne leczenie z zastosowaniem dostępnych bez recepty leków przeciwbólowych i rozkurczowych. Konieczne jest też spożywanie zwiększonej ilości płynów.
Jeśli kamienie nerkowe powodują objawy o dużym nasileniu, leczenie powinno odbywać się pod nadzorem lekarza. Zwykle wskazane jest też wykonanie niezbędnych badań (np. USG, zdjęcie radiologiczne, badania laboratoryjne). Jeśli kamień moczowy jest za duży, by wydalić go samodzielnie, blokuje odpływ moczu lub dochodzi do innych groźnych powikłań, może istnieć konieczność wykonania zabiegu (litotrypsja pozaustrojowa, ureterorenoskopia, nefrolitotrypsja przezskórna, rzadziej operacja chirurgiczna)5.
Jak zapobiegać kamicy nerkowej?
Dobra wiadomość jest taka, że praktycznie we wszystkich przypadkach można usunąć kamienie moczowe — samodzielnie lub stosując interwencję urologiczną. Co więcej, można przeciwdziałać tworzeniu się nowych złogów, prowadząc zdrowy styl życia i stosując odpowiednie leki.
Kluczowe znaczenie w profilaktyce ma spożywanie odpowiedniej ilości płynów, co najmniej 2 litry na dobę. Zaleca się również ograniczenie spożycia soli, a także zmniejszenie ilości zjadanego mięsa i ryb6. Warto też zastosować suplementy diety wspomagające prawidłowe funkcjonowanie układu moczowego. Szeroki wybór takich preparatów znajdziesz w aptece e-Ziko.
Przypisy
1 Drabczyk R., Kamica nerkowa - przyczyny, objawy, leczenie i zapobieganie, https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/choroby/chorobyudoroslych/51945,kamica-nerkowa, [dostęp: 21.10.2022]
2 Tamże.
3 Kamienie nerkowe – objawy, przyczyny, leczenie, https://diag.pl/pacjent/artykuly/kamienie-nerkowe-objawy-przyczyny-leczenie/, [dostęp: 21.10.2022]
4 Cyt. Drabczyk R., Kamica nerkowa - przyczyny, objawy…
5 Tamże.
6 Tamże.