Kamica żółciowa to termin medyczny określający obecność kamieni żółciowych oraz wywołane przez nie stany chorobowe. Kamienie żółciowe to złogi, które tworzą się w drogach żółciowych, zwykle w pęcherzyku żółciowym.
Kamienie żółciowe rozwijają się często bezobjawowo i mogą pozostawać bezobjawowe przez wiele lat. Migracja kamieni żółciowych do otworu przewodu pęcherzykowego może blokować odpływ żółci podczas skurczu pęcherzyka żółciowego. Wynikający z tego wzrost napięcia ścian pęcherzyka żółciowego powoduje charakterystyczny rodzaj bólu (kolka żółciowa). Niedrożność przewodu żółciowego, jeśli utrzymuje się dłużej niż kilka godzin, może prowadzić do ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego.
Objawy kamicy żółciowej
Kamicę żółciową można podzielić na następujące cztery etapy:
1. Stan litogeniczny, w którym warunki sprzyjają tworzeniu się kamieni żółciowych.
2. Bezobjawowe kamienie żółciowe.
3. Objawowe kamienie żółciowe charakteryzujące się epizodami kolki żółciowej.
4. Powikłana kamica żółciowa.
Objawy kamicy to efekt kamieni, które wydostają się z woreczka żółciowego, aby osadzić się w przewodzie żółciowym wspólnym (CBD).
Cechy kolki żółciowej obejmują:
- sporadyczne i nieprzewidywalne epizody;
- ból zlokalizowany w nadbrzuszu lub prawym górnym kwadrancie, czasami promieniujący do prawej łopatki;
- ból, który zaczyna się po posiłku, jest często opisywany jako intensywny i tępy, zwykle trwa 1–5 godzin, narasta stopniowo przez 10–20 minut, a następnie stopniowo zanika;
- ból, który jest stały; brak ulgi po wymiotach, lekach zobojętniających, defekacji, wzdęciach lub zmianach pozycji; a czasami towarzyszy mu pocenie się, nudności i wymioty;
- objawy niespecyficzne (np. niestrawność, niestrawność, odbijanie lub wzdęcia).
Pacjenci ze stanem litogennym lub bezobjawowymi kamieniami żółciowymi nie mają nieprawidłowych wyników w badaniu fizykalnym.
Diagnostyka kamicy żółciowej
Metody obrazowania, które mogą być przydatne, obejmują:
- radiografię jamy brzusznej (w pozycji pionowej i na wznak) – stosowana przede wszystkim w celu wykluczenia innych przyczyn bólu brzucha (np. niedrożność jelit);
- ultrasonografię – procedura z wyboru w przypadku podejrzenia choroby pęcherzyka żółciowego lub dróg żółciowych;
- ultrasonografię endoskopową (EUS) – dokładny i stosunkowo nieinwazyjny sposób identyfikacji kamieni w dystalnej części CBD;
- ultrasonografię laparoskopową – obiecująca jako potencjalna metoda obrazowania dróg żółciowych podczas cholecystektomii laparoskopowej;
- tomografię komputerową (CT) – droższa i mniej czuła niż ultrasonografia do wykrywania kamieni woreczka żółciowego, ale lepsza do wykazywania kamieni w dystalnej części CBD
- obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI) z cholangiopankreatografią rezonansu magnetycznego (MRCP) – zwykle zarezerwowane dla przypadków podejrzenia kamicy przewodu żółciowego.
Leczenie kamicy żółciowej
Leczenie kamieni żółciowych zależy od stadium choroby i przebiega w następujący sposób:
- Stan litogeniczny – interwencje są obecnie ograniczone do kilku szczególnych okoliczności;
- Bezobjawowe kamienie żółciowe – postępowanie wyczekujące;
- Objawowe kamienie żółciowe – zwykle ostateczna interwencja chirurgiczna (np. cholecystektomia), chociaż w niektórych przypadkach można rozważyć rozpuszczenie medyczne.
Zabiegi medyczne, stosowane pojedynczo lub w połączeniu, obejmują:
- doustną terapię solą żółciową (kwas ursodeoksycholowy);
- litotrypsję pozaustrojową falą uderzeniową.
Cholecystektomia z powodu bezobjawowych kamieni żółciowych może być wskazana u następujących pacjentów:
- osoby z dużymi (> 2 cm) kamieniami żółciowymi;
- osoby, które w badaniach obrazowych mają niefunkcjonalny lub zwapniały (porcelanowy) pęcherzyk żółciowy i są w grupie wysokiego ryzyka raka pęcherzyka żółciowego;
- osoby z urazami rdzenia kręgowego lub neuropatiami czuciowymi wpływającymi na brzuch.