Hemoroidy, a w zasadzie guzki krwawnicze to struktury naczyniowe w kanale odbytu. W normalnym, nieposzerzonym stanie są poduszkami pomagającymi kontrolować stolec. Chorobą stają się w momencie, gdy są obrzęknięte lub zaognione. Objawy hemoroidów zależą od ich typu. Hemoroidy wewnętrzne często powodują bezbolesne, jaskrawoczerwone krwawienie z odbytu podczas wypróżniania. Hemoroidy zewnętrzne natomiast często powodują ból i obrzęk w okolicy odbytu. Jeśli występuje krwawienie, jest zwykle ciemniejsze. Objawy często ustępują po kilku dniach.
Chociaż dokładna przyczyna hemoroidów pozostaje nieznana, uważa się, że składają się na nią przyczyny, które zwiększają ciśnienie w jamie brzusznej. Mogą one obejmować zaparcia, biegunkę i długie siedzenie w toalecie. Hemoroidy są również częstsze w czasie ciąży. Diagnozę stawia się najczęściej na podstawie obrazu klinicznego.
Ok. 50% do 66% ludzi ma problemy z hemoroidami w pewnym momencie swojego życia. Mężczyźni i kobiety cierpią na nie mniej więcej z taką samą częstotliwością. Hemoroidy dotykają najczęściej ludzi między 45 a 65 rokiem życia. Ciekawostką może być fakt, że pierwsza znana wzmianka o chorobie pochodzi z egipskiego papirusu z 1700 roku p.n.e.
Objawy choroby hemoroidalnej
U ok. 40% osób nie dochodzi do manifestacji żadnych istotnych objawów. Hemoroidy wewnętrzne i zewnętrzne mogą się różnić, jednak wiele osób może mieć kombinację tych dwóch. Krwawienie wystarczające do wywołania anemii jest rzadkie, a krwawienie zagrażające życiu jest jeszcze rzadsze. Wiele osób czuje się zakłopotanych w obliczu tego problemu i niestety często szuka pomocy medycznej tylko w zaawansowanym przypadku.
Przyczyny powstawania choroby hemoroidalnej
Dokładna przyczyna powstawania hemoroidów nie jest znana. Uważa się, że rolę odgrywa szereg czynników, w tym nieregularne wypróżnienia (zaparcia lub biegunka), brak ruchu, czynniki związane z odżywianiem (diety o niskiej zawartości błonnika), zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej (długotrwałe wysiłki, wodobrzusze, guz w jamie brzusznej) lub ciąża, genetyka, brak zastawek w żyłach hemoroidalnych i starzenie się. Inne czynniki, które uważa się za zwiększające ryzyko, to otyłość, długotrwałe siedzenie, przewlekły kaszel i dysfunkcja mięśni dna miednicy. Kucanie podczas defekacji może również zwiększać ryzyko ciężkich hemoroidów. Dowody na to są jednak znikome.
Diagnostyka hemoroidów
Badanie odbytu może wystarczyć do zdiagnozowania hemoroidów. Aby potwierdzić diagnozę, lekarz może przeprowadzić inne badanie, aby sprawdzić, czy w odbycie nie występują żadne nieprawidłowości.
W zależności od czynników ryzyka choroby przewodu pokarmowego można zlecić dodatkowe badanie, takie jak anoskopia, sigmoidoskopia lub kolonoskopia.
Anoskopia bada wnętrze odbytu, sigmoidoskopia bada ostatnie 40 cm okrężnicy, a kolonoskopia bada całą okrężnicę.
Leczenie hemoroidów
Leczenie zachowawcze zazwyczaj obejmuje pokarmy bogate w błonnik, przyjmowanie płynów w celu nawodnienia, niesteroidowe leki przeciwzapalne, kąpiele nasiadowe i odpoczynek. Wykazano, że zwiększone spożycie błonnika poprawia wyniki leczenia. Zaleca się również zmniejszenie czasu spędzanego w toalecie.
Chociaż dostępnych jest wiele środków miejscowych i czopków do leczenia hemoroidów, niewiele dowodów przemawia za ich użyciem. Środki zawierające steroidy nie powinny być stosowane dłużej niż 14 dni, ponieważ mogą powodować ścieńczenie skóry. Większość środków zawiera kombinację składników aktywnych. Mogą one obejmować krem ochronny, taki jak wazelina lub tlenek cynku, środek przeciwbólowy, taki jak lidokaina i środek zwężający naczynia krwionośne, taki jak epinefryna.
Jeśli zabiegi zachowawcze nie pomagają w leczeniu hemoroidów, można zastosować tzw. gumkowanie hemoroidów, czyli inaczej opaskowanie metodą Barrona. To procedura odcięcia dopływu krwi do hemoroidu przez założenie wokół niego gumki. Powoduje to zmniejszenie ukrwienie hemoroidu, zmuszając go do obkurczenia się.
Jeśli podwiązanie gumką nie jest możliwe, może wykonać terapię zastrzykową lub skleroterapię. Podczas tej procedury wstrzykuje się substancję chemiczną bezpośrednio do naczynia krwionośnego. To powoduje zmniejszenie rozmiaru hemoroidów. Stosowane są również metody chirurgiczne polegające np. na chirurgicznym zaszyciu naczyń dostarczających krew do guzków.
Profilaktyka żylaków odbytu
Aby zapobiec lub uniknąć pogorszeniu się stanu hemoroidów, należy unikać wysiłku podczas wypróżniania, a także zwiększyć spożycie wody. Picie wystarczającej ilości wody w ciągu dnia zapobiega twardnieniu stolca.
Należy również unikać przesiadywania w toalecie i korzystać jedynie, gdy czuje się taką potrzebę. Regularne ćwiczenia fizyczne i aktywność sprzyjają lepszemu trawieniu i zapobiegają zaparciom.
Spożywanie pokarmów bogatych w błonnik pokarmowy może zminimalizować ryzyko rozwoju hemoroidów w przyszłości. Błonnik pokarmowy pomaga w tworzeniu masy w jelitach, co zmiękcza stolec, ułatwiając jego pasaż.
Dobre źródła błonnika pokarmowego obejmują:
- produkty pełnoziarniste
- brązowy ryż
- owsiankę
- gruszki
- marchewki
- grykę
- otręby.