Czym jest gradówka?
Gradówka na oku lub torbiel gruczołu Meiboma objawia się zwykle jako niewielki, zwykle bezbolesny guzek spowodowany przez zablokowanie ujścia gruczołu Meiboma – efekt uboczny zalegania w nim sebum, co prowadzi do zmiany guzkowej na brzegu powieki. Może pojawić się w każdym wieku i nawracać.
Różnicowanie
Gradówka jest często mylona z jęczmieniem, jednak jęczmień na oku jest niczym innym jak ostrym, miejscowym zakażeniem powiek przez gronkowce (w ok. 90–95% przypadków). Jeśli zakażenie obejmuje mieszki włosowe rzęs, dochodzi najczęściej do zamknięcia ujścia gruczołów łojowych lub gruczołów potowych, Mamy wtedy do czynienia z jęczmieniem zewnętrznym. Jeżeli natomiast jęczmień rozwija się w obrębie gruczołów tarczkowych Meiboma produkujących łojową wydzielinę, to jest to jęczmień wewnętrzny. Nierzadko ostra infekcja, jaką jest jęczmień, przeradza się w stan przewlekły – gradówkę.
Przyczyny powstawania gradówki
Gradówka powstaje, gdy produkty rozpadu lipidów, prawdopodobnie z enzymów bakteryjnych lub zatrzymanych wydzielin łojowych, przedostają się do otaczającej tkanki i wywołują ziarniniakową odpowiedź zapalną.
Ponieważ gruczoły Meiboma są osadzone w płytce stępu powiek, obrzęk spowodowany ich zablokowaniem zwykle występuje na spojówkowej części powieki; czasami gradówka może się powiększyć i przebić przez płytkę stępu do zewnętrznej części powieki.
Gradówka, jak wspomniano, występuje z powodu zablokowania gruczołów Meiboma, co może wiązać się z następującymi czynnikami:
- Słaba higiena powiek (dokładna rola przyczynowa nie została jeszcze ustalona)
- Łojotokowe zapalenie skóry
- Trądzik różowaty
- Przewlekłe zapalenie powiek
- Wysokie stężenie lipidów we krwi (możliwe ryzyko zwiększonego zablokowania gruczołów łojowych)
- Leiszmanioza
- Gruźlica
- Niedobór odpornościowy
- Infekcja wirusowa
- Rak
- Stres (przyczynowość nie została udowodniona, a mechanizm, za którego pomocą może działać, jest nieznany)
- Trachoma
- Uraz powieki
- Operacja powieki
- Bortezomib, inhibitor proteasomów pierwszej generacji stosowany w leczeniu nowotworów hematologicznych
Chociaż gradówka nie jest stanem nagłym, ostra i zaogniona może motywować pacjenta do poszukiwania pomocy na oddziale ratunkowym (SOR). Postępowanie zachowawcze powinno być zainicjowane przez lekarza pogotowia lub lekarza rodzinnego; jeśli gradówka nie ustąpi w ciągu jednego miesiąca, pacjent powinien zostać skierowany do okulisty w celu ostatecznego zbadania i leczenia.
Leczenie gradówki
Niewielką, bezobjawową gradówkę można zignorować, ponieważ ta zwykle ustępuje samoistnie. W przeciwnym razie powinno wystarczyć leczenie zachowawcze z masażem powiek i miejscowymi łagodnymi kroplami steroidowymi. Stosuje się także ciepłe okłady. Wstrzyknięcie steroidu do zmiany chorobowej może być również stosowane w przypadku niewielkich zmian chorobowych i zmian, które znajdują się w pobliżu aparatu łzowego.
Antybiotykoterapia
W większości przypadków antybiotyki miejscowe lub ogólnoustrojowe nie są konieczne, ponieważ gradówki są zwykle wtórne do jałowego zapalenia. Jeśli zmiana jest aktywnie drenująca lub wiąże się z zapaleniem powiek i spojówek, można przez 1–2 tygodnie stosować miejscowo maść z antybiotykiem (erytromycyna lub bacytracyna). Jeśli występuje proces zakaźny, doraźna terapia azytromycyną lub tetracykliną, taką jak doksycyklina 100 mg przez 10 dni, zmniejsza stan zapalny. Długotrwała terapia małymi dawkami tetracyklin często zapobiega nawrotom.
Leczenie chirurgiczne
Prawidłowe postępowanie chirurgiczne przeprowadza okulista lub lekarz, który doskonale zna anatomię powiek i niezbędne techniki operacyjne. Zabieg przeprowadza się najczęściej w znieczuleniu miejscowym. Następnie wykonuje się łyżeczkowanie gradówki, nakłada antybiotyk i opatrunek.
Zapobieganie gradówce
Nie zawsze da się uniknąć gradówki. Jest to szczególnie ważne, jeśli masz skłonność do tego typu problemów z oczami, jak np. nawracająca gradówka, jednak jest kilka rzeczy, które możesz zrobić, aby temu zapobiec:
- Zawsze myj ręce przed dotknięciem oczu.
- Upewnij się, że wszystko, co wchodzi w kontakt z twoimi oczami, np. soczewki kontaktowe i okulary, jest czyste.
- Jeśli masz schorzenie, które zwiększa ryzyko rozwoju gradówki, postępuj zgodnie z instrukcjami lekarza, aby je kontrolować.