Glistnica to choroba wywoływana przez glisty Ascaris lumbricoides. Infekcje nie dają żadnych objawów w ponad 85% przypadków, zwłaszcza jeśli liczba glist jest niewielka. Objawy nasilają się wraz z liczbą obecnych glist i mogą obejmować duszność i gorączkę na początku choroby. Mogą po nich wystąpić objawy obrzęku i bólu brzucha i oraz biegunki. Choroba najczęściej dotyka dzieci, a w tej grupie wiekowej infekcja może również powodować słaby przyrost masy ciała, niedożywienie i problemy z nauką.
Przyczyny powstawania glistnicy
Zarazić się glistą można po przypadkowym spożyciu jaj glisty A. lumbricoides. Jaja można znaleźć w glebie zanieczyszczonej ludzkimi odchodami lub na żywności niepoddanej obróbce termicznej, zanieczyszczonej glebą zawierającą jaja glisty.
Według WHO dzieci często ulegają zakażeniu, gdyż wkładają ręce do ust po zabawie w skażonej glebie. Glistnica może być również przenoszona bezpośrednio z jednej osoby na drugą.
Jakie są objawy glistnicy?
Osoby cierpiące na glistnicę często nie mają żadnych objawów. Objawy stają się bardziej zauważalne, gdy rośnie liczba glist w organizmie.
Glisty obecne w płucach mogą powodować następujące objawy:
- kaszel lub krztuszenie się
- świszczący oddech lub duszność
- zachłystowe zapalenie płuc (rzadko)
- krew na błonach śluzowych
- dyskomfort w klatce piersiowej
- gorączka.
Glisty obecne w jelitach mogą powodować:
- nudności
- wymioty
- nieregularne stolce lub biegunkę
- niedrożność jelit, która powoduje silny ból i wymioty
- utratę apetytu
- widoczne robaki w kale
- dyskomfort lub ból brzucha
- utratę masy ciała
- zaburzenia wzrostu u dzieci z powodu złego wchłaniania.
Niektórzy pacjenci mogą prezentować inne objawy, takie jak zmęczenie i gorączka. Poważna infestacja tymi pasożytami może powodować skrajny dyskomfort.
Cykl życia glisty
Po spożyciu glista A. lumbricoides rozmnaża się w jelicie, następnie:
- Połknięte jaja wykluwają się w jelicie.
- Larwy przemieszczają się następnie z krwiobiegiem do płuc.
- Dojrzałe glisty opuszczają płuca i wędrują do gardła.
- Stamtąd przedostają się do układu pokarmowego.
- Gdy wrócą do jelit, składają więcej jaj.
- Cykl trwa. Niektóre jaja są wydalane z kałem. Inne wykluwają się i glisty wracają do płuc.
Powikłania glistnicy
Łagodne przypadki glistnicy zwykle nie powodują powikłań. Jeśli jednak dojdzie do silnej infestacji, potencjalnie niebezpieczne powikłania mogą obejmować:
Spowolniony wzrost. Utrata apetytu i słabe wchłanianie strawionych pokarmów narażają dzieci cierpiące na glistnicę na ryzyko niedostatecznego odżywiania, co może spowolnić wzrost.
Zablokowanie i perforacja jelit. W przypadku masywnej infestacji glisdami ich masa może zablokować część jelita. Może to spowodować silne skurcze i bóle brzucha, nudności oraz wymioty. Taka blokada może przyczynić się do perforacji w ścianie jelita lub w wyrostku robaczkowym, powodując krwawienie wewnętrzne lub zapalenie wyrostka robaczkowego.
Występowanie i prewencja
Glisty występują na całym świecie, najczęściej w regionach tropikalnych i subtropikalnych, w tym w Ameryce Łacińskiej i Afryce. Częściej występują również na obszarach o ubogich warunkach sanitarnych.
Środowiskowe czynniki ryzyka dla glistnicy obejmują:
- brak nowoczesnej infrastruktury higieniczno-sanitarnej
- wykorzystanie ludzkich odchodów jako nawozów
- zamieszkiwanie w klimacie tropikalnym lub subtropikalnym.
Środki prewencyjne (dotyczy szczególnie obszarów wspomnianych powyżej):
- Zawsze myj ręce wodą z mydłem przed jedzeniem lub przygotowywaniem posiłków.
- Zagotuj lub przefiltruj wodę przed wypiciem.
- Unikaj wspólnych obszarów sanitarnych.
- Obierz lub ugotuj niemyte warzywa.
- Dbaj o higienę.
Leczenie i diagnostyka
W kwestii diagnostyki najczęściej stosowanym i najszerzej dostępnym badaniem jest badanie kału pod kątem obecności jaj glist.
W leczeniu stosuje się zwykle następujące leki przeciwpasożytnicze:
- albendazol
- iwermektyna
- mebendazol.
W niektórych przypadkach, np. gdy glisty zablokują światło jelita, konieczna może być interwencja chirurgiczna.