Infekcja dermatofitowa, znana również jako dermatofitoza lub grzybica, odnosi się do grupy infekcji grzybiczych, atakujących skórę, włosy i paznokcie.
Infekcje grzybicze są jedną z najczęstszych przyczyn powierzchownych zakażeń grzybiczych na całym świecie, a klasyfikujemy je ze względu na obszar występowania na ciele. Na przykład tinea corporis atakuje ramiona, tułów i nogi; tinea capitis atakuje skórę głowy i włosy; tinea faciei wpływa na skórę twarzy.
Wiele infekcji skóry powodowanych jest przez drobnoustroje występujące w normalnej mikrobiocie skóry. Niektóre z tych dermatofitów mogą powodować infekcję, gdy przedostaną się przez ranę; inne powodują głównie infekcje oportunistyczne u pacjentów z obniżoną odpornością. Inne patogeny grzybicze wywołują infekcje przede wszystkim w wilgotnym środowisku, które sprzyja ich rozwojowi. Są to na przykład spocone buty czy wspólne prysznice i szatnie. Miejsca te sprzyjają rozwojowi i przenoszeniu patogenów grzybiczych. Istotnym jest jednak, że nie każdy kontakt z zarodnikami grzyba powoduje zakażenie. Zwykle nasz organizm sam potrafi zwalczyć te drobnoustroje, jednak zachwianie jego równowagi umożliwia rozwój choroby. Ponadto, wbrew obiegowej opinii, grzybice nie są wynikiem braku higieny, a wręcz przeciwnie. Często to właśnie zbyt częste kąpiele mogą wyjałowić skórę i umożliwić wniknięcie grzybów do naskórka czy skóry.
Wyróżniamy grupę grzybic skórnych wywoływanych przez dermatofity, które do wzrostu wymagają keratyny, białka strukturalnego znajdującego się w skórze, włosach i paznokciach. Choroba może być również przenoszona z osoby na osobę, zwykle poprzez bezpośredni kontakt. Przenoszenie ze zwierzęcia na człowieka jest również powszechne. Grzybica występuje często wśród zwierząt domowych (psów, kotów) i można się nią zakazić podczas głaskania lub pielęgnacji zwierzęcia. Grzyb może również rozprzestrzeniać się poprzez dotykanie przedmiotów takich jak produkty do higieny osobistej, pościel, grzebienie, sprzęt sportowy lub szczotki do włosów skażone przez osobę dotkniętą chorobą.
W odniesieniu do wspomnianych patogenów, dermatofity możemy podzielić ze względu na miejsce ich bytowania:
- dermatofity geofilne – w glebie, zakażają ludzi i zwierzęta
- dermatofity zoofilne – na zwierzętach, ale zdolne zakażać również ludzi
- dermatofity antropofilne – naturalnym rezerwuarem jest człowiek.
Objawy dermatofitozy
Dermatofitoza skóry owłosionej
Ta forma dermatofitozy dotyka najczęściej skóry głowy lub brody. Grzybicę owłosionej skóry głowy diagnozuje się zwykle wśród dzieci. Te zazwyczaj zarażają się od swoich zwierząt lub innych dzieci. Objawia się ogniskowymi zmianami i miejscowym wypadaniem włosów.
Dermatofitoza skóry gładkiej
Infekcja skóry gładkiej to forma choroby występująca na tułowiu oraz kończynach. Typowe dla grzybicy skóry gładkiej zmiany skórne to okrągłe rumieniowo-złuszczające zmiany o odgraniczonych brzegach. Zmiany mogą występować pojedynczo lub mnogo. Choroba przebiega z silnym świądem.
Wyróżnić możemy następujące rodzaje dermatofitoz skóry gładkiej:
- grzybica drobnozarodnikowa skóry gładkiej
- grzybica strzygąca skóry gładkiej
- przewlekła grzybica skóry gładkiej
- grzybica goleni
- grzybica pachwin.
Dermatofitoza stóp i paznokci
Możemy wyróżnić dwa charakterystyczne rodzaje przebiegu tej formy dermatofitozy. Pierwsza to tzw. grzybica mokasynowa, sucha lub zapalna, druga natomiast to dermatofitoza międzypalcowa stóp. W pierwszym przypadku sucha przebiega z lekkim zaczerwienieniem i złuszczaniem się oraz suchością stóp, natomiast zapalna, zwana również potnicową, przebiega z widocznym zaczerwienieniem z obecnością pęcherzyków. Grzybica międzypalcowa z kolei najczęściej pojawia się między palcami stóp i przejawia się zaczerwienieniem, złuszczaniem i pękaniem naskórka.
Leczenie dermatofitozy
Leczenie należy dobrać w zależności od ciężkości przypadku, czynnika wywołującego oraz od tego, jak tolerowana jest terapia. W większości przypadków wystarcza leczenie miejscowe preparatami przeciwgrzybicznymi, jednak niekiedy należy zastosować leczenie ogólnoustrojowe czy wspomagające. Istotną kwestią jest również eliminacja zarodników drobnoustrojów z otoczenia poprzez wymianę np. obuwia, bielizny czy skarpetek.