Balantydioza to choroba zakaźna rozwijająca się w konsekwencji zakażenia pierwotniakiem Balantydiaz coli.
Człowiek zakaża się najczęściej drogą pokarmową poprzez spożycie produktów lub wypicie wody zanieczyszczonej kałem zawierającym cysty Balantidium coli. Zdarzały się również przypadki zarażenia bezpośrednio od chorej osoby.
Objawy zakażenia Balantidium coli
Choroba zwykle przebiega bezobjawowo u osób z prawidłową odpornością. Gdy jednak choroba się rozwinie, objawy balantydiozy są niecharakterystyczne. Zdarzają się rzadkie przypadki, gdy choroba przebiega z objawami krwawienia z przewodu pokarmowego, co może sugerować czerwonkę. Choroba nigdy nie szerzy się drogą krwionośną do innych narządów, jak ma to miejsce w przypadku pełzakowicy. Występujące objawy to najczęściej:
- okresowa biegunka
- zaparcie
- wymioty
- ból brzucha
- anoreksja
- utrata masy ciała
- ból głowy
- zapalenie jelita grubego
- wyraźna utrata płynu
Najczęstsze z nich to epizodyczna biegunka i zaparcia lub zapalenie okrężnicy połączone ze skurczami brzucha i krwawymi stolcami.
Infekcja pozajelitowa jest rzadka, ale potencjalnie poważna i zwykle występuje w następstwie infekcji jelitowej. Zaobserwowano zapalenie otrzewnej i ropnie wątroby po perforacji jelita lub jego pęknięciu w przebiegu ostrego rozdęcia okrężnicy. Zakażenie dróg moczowo-płciowych może być spowodowane zakażeniem z okolicy odbytu lub przetokami spowodowanymi ciężką infekcją.
O Balantidium coli
Balantidium jest jedynym orzęsionym pierwotniakiem, który posiada zdolność do infekowana ludzi. Balantydioza jest chorobą odzwierzęcą i przenosi się przez człowieka drogą pokarmową od żywiciela, świni, u której przebiega bezobjawowo. Zanieczyszczona woda jest najpowszechniejszym mechanizmem przenoszenia. Równie niebezpieczne będzie jednak spożywanie skażonej żywności.
Balantidium coli występuje w jednym z dwóch etapów rozwoju: trofozoitów i cyst. W postaci trofozoitów pierwotniaki mogą być podłużne lub kuliste i zazwyczaj mają 30 do 150 µm długości i 25 do 120 µm szerokości. To właśnie jego wielkość na tym etapie pozwala scharakteryzować Balantidium coli jako największego pierwotniaka pasożytniczego człowieka. Trofozoity posiadają zarówno makrojądro, jak i mikrojądro i oba są zwykle widoczne. Makrojądro jest duże i podłużne, podczas gdy mikrojądro jest mniej widoczne. Na tym etapie pierwotniak nie jest zakaźny, ale może replikować.
W stadium cysty pasożyt przyjmuje mniejszy, bardziej kulisty kształt, o średnicy około 40 do 60 µm. W przeciwieństwie do trofozoitu, którego powierzchnia jest pokryta tylko rzęskami, postać cysty ma twardą ścianę złożoną z jednej lub kilku warstw. Forma cysty różni się również od formy trofozoitu, ponieważ jest nieruchliwa i nie ulega rozmnażaniu. Cysta jest formą, którą przybiera pasożyt w fazie zarażania.
Balantydioza – rozpoznanie i leczenie
Rozpoznanie balantydiozy może być skomplikowanym procesem, częściowo dlatego, że objawy mogą, ale nie muszą, występować. Rozpoznanie balantydiozy można jednak rozważyć, gdy pacjent ma biegunkę połączoną z prawdopodobną historią kontaktu ze świniami lub kontaktu z zakażonymi osobami. Ponadto rozpoznanie balantydiozy można postawić na podstawie badania mikroskopowego stolca w poszukiwaniu trofozoitów lub cyst, a także kolonoskopii lub sigmoidoskopii w celu uzyskania biopsji jelita grubego, która może dostarczyć dowody na obecność trofozoitów.
Leczenie balantydiozy natomiast opiera się na podawaniu antybiotyków. Najczęściej stosowanymi antybiotykami są tetracykliny i metronidazol. W Polsce leczeniem pierwszego rzutu są tetracykliny podawane pacjentowi w dawce 500 miligramów co 6 godzin przez tydzień.
Zapobieganie zakażeniu
Środki zapobiegawcze wymagają skutecznej higieny osobistej i środowiskowej. Niektóre konkretne zabezpieczenia obejmują:
- Oczyszczanie wody pitnej.
- Właściwe obchodzenie się z żywnością.
- Ostrożne usuwanie świńskich odchodów.
- Monitorowanie kontaktów pacjentów z balantydiozą.
- Zachowanie właściwej higieny w przypadku kontaktu ze świniami.