Czym jest afazja?
Afazja to zaburzenie funkcji językowych, które może wpływać na używanie języka przez daną osobę. Może mieć wpływ na zdolność mówienia, rozumienia, czytania i pisania, ale niekoniecznie na wszystkie. Często zdarza się to w wyniku udaru.
Afazja może wystąpić w wyniku uszkodzenia mózgu związanego z chorobą Alzheimera lub udarem mózgu. Wyzwania, przed którymi stanie osoba dotknięta afazją, zależą od tego, które części mózgu zostaną uszkodzone. Badania sugerują, że od 9 do 62 procent osób po udarze doświadcza pewnego stopnia afazji.
W przeszłości afazja odnosiła się jedynie do całkowitego upośledzenia komunikacji i języka, podczas gdy dysfazja była używana do opisu częściowego upośledzenia językowego.
Objawy afazji
Istnieje kilka rodzajów afazji.
Afazja Wernickego: osoba ma trudności ze zrozumieniem znaczenia wypowiadanych słów, jednak jest w stanie mówić normalnie. Pacjenci ci często powtarzają usłyszane słowa czy używają słów niezgodnie z ich znaczeniem. Czytanie i pisanie może być trudne.
Afazja Broki: Produkcja mowy jest często krótka i opisywana jako zatrzymana i wymagająca wysiłku. Trudno jest uzyskać dostęp do słów, a formułowanie dźwięków może być dla chorego niełatwe. Może to mieć wpływ na pisanie, ale umiejętność czytania i rozumienia często pozostaje nienaruszona.
Globalna afazja:
dotyczy wszystkich aspektów języka. Osoba może nie być w stanie wypowiedzieć rozpoznawalnych słów, ale również nie rozumieć mowy ani czytać i pisać.
Afazja anomiczna:
osoba może tworzyć gramatycznie poprawny wypowiedzi, ale ma trudności z nazywaniem przedmiotów i słów, więc może mówić wokół słowa, próbując wyjaśnić, co ma na myśli. Słuchanie i czytanie może pozostać nienaruszone.
Osoba z afazją zwykle będzie miała zauważalne trudności w używaniu mowy i języka. Chorzy mogą być sfrustrowani swoją niezdolnością do wyrażania siebie.
Osłabienie lub paraliż po jednej lub obu stronach twarzy lub ciała może również utrudniać mówienie bądź pisanie. Mięśnie używane do oddychania lub przełykania mogą zostać uszkodzone w przebiegu choroby podstawowej, co ma wpływ na wytwarzanie dźwięków.
Przyczyny afazji
Część mózgu, która kontroluje rozpoznawanie mowy i języka, nazywana jest ośrodkiem mowy. Należą do nich obszar Broca i obszar Wernickego. Afazja ma miejsce, gdy dochodzi do uszkodzenia którejkolwiek z tych części mózgu lub łączących je ścieżek nerwowych.
Uszkodzenia spowodowane udarem lub chorobą Alzheimera mogą prowadzić do afazji.
Mogą być one związane z następującymi schorzeniami:
udar mózgu,
padaczka,
migrena,
guz mózgu,
choroba Alzheimera,
choroba Parkinsona.
Rodzaj afazji zależy od tego, która część mózgu jest uszkodzona.
Afazja globalna ma miejsce, gdy dochodzi do rozległych uszkodzeń w samym ośrodku mowy, afazja Wernickiego zwykle wynika z uszkodzenia płata skroniowego lub boku mózgu, a afazja Broki ma miejsce, gdy dochodzi do uszkodzenia płata czołowego lub przedniej części mózgu.
Diagnostyka afazji
Ponieważ wiele osób doświadcza afazji po udarze, logopeda przeprowadzi ocenę w celu rozpoznania wkrótce po zdarzeniu.
Niektóre podstawowe ćwiczenia, które mogą pomóc w ocenie umiejętności językowych pacjenta, obejmują:
nazywanie obiektów zaczynających się na określoną literę,
czytanie lub pisanie,
prowadzenie rozmowy,
zrozumienie wskazówek i poleceń.
Kompleksowa diagnoza obejmie również tomografię komputerową lub obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego w celu określenia lokalizacji i stopnia uszkodzenia mózgu, które spowodowało afazję.
Leczenie afazji
Terapia mowy jest jedynym sposobem leczenia afazji. Większość ludzi nie odzyskuje w pełni swoich umiejętności komunikacyjnych, ale terapia logopedyczna może przynieść znaczną poprawę, nawet przy globalnej afazji.
Terapia logopedyczna ma na celu osiągnięcie następujących celów:
lepsze wykorzystanie istniejących umiejętności językowych,
poprawa umiejętności językowych poprzez ich ponowne uczenie się,
umiejętność komunikowania się w inny sposób, nadrabianie brakujących słów w mowie.
Ponieważ istnieją różne poziomy afazji i nie każdy uczy się w ten sam sposób, techniki terapii mowy i języka będą się różnić.