Czym jest choroba bostońska?
”Bostonka” to potoczna nazwa choroby zakaźnej wywoływanej przez enterowirusy (najczęściej wirusa Coxsackie A16). Nazywana jest również chorobą dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD).
Choroba bostońska występuje głównie u dzieci do 5. roku życia. Osoby dorosłe chorują znacznie rzadziej. W grupie ryzyka znajdują się dorośli z zaburzeniami odporności, mający kontakt z chorym dzieckiem [1, 2].
Przyczyny choroby bostońskiej
Bostonka to tzw. choroba brudnych rąk. Wirus, który ją wywołuje, obecny jest w ślinie chorego, kale oraz wydzielinie z pęcherzyków. Do zakażenia dochodzi drogą fekalno-oralną, kropelkową lub w wyniku kontaktu bezpośredniego i pośredniego z wydzielinami chorego (np. poprzez używanie wspólnych ręczników, przedmiotów osobistych) [1, 2].
Objawy choroby bostońskiej
Pierwsze objawy choroby w postaci wykwitów pojawiają się zazwyczaj 2-3 dni od momentu zakażenia wirusem. Przybierają postać zmian rumieniowych, pęcherzyków, a z czasem bolesnych zmian zlokalizowanych w obrębie błon śluzowych jamy ustnej.
W dalszym etapie choroby pojawiają się pęcherzyki wypełnione przezroczystym płynem oraz zmiany rumieniowo-grudkowe na dłoniach i stopach. Objawy skórne ustępują z reguły w ciągu 7-10 dni.
U chorych pojawiają się również charakterystyczne zmiany na paznokciach – linie Beau, czyli poprzeczne bruzdowania paznokcia. Ponadto około 40 dni od zakażenia obserwuje się u nich złuszczanie płytki paznokciowej, a także łuszczenie skóry na stopach i dłoniach.
Oprócz zmian skórnych u osób zakażonych może pojawić się osłabienie. W niektórych przypadkach występuje również gorączka, ale nie przekracza 39⁰C i ustępuje samoistnie w ciągu dwóch dni.
Objawy bostonki mogą przypominać ospę wietrzną, świerzb, opryszczkę, wykwity alergiczne albo wyprysk potnicowy. W pierwszej kolejności należy różnicować ją z ospą wietrzną, która w przeciwieństwie do HFDM charakteryzuje się polimorficznymi, rozsianymi zmianami obejmującymi również owłosioną skórę głowy [1, 2].
Leczenie choroby bostońskiej
Objawy choroby bostońskiej są z reguły łagodne i ustępują po około 7-10 dniach. Podstawą leczenia jest podawanie tabletek przeciwbólowych i przeciwgorączkowych oraz pielęgnacja skóry. Przy czym przed postawieniem diagnozy nie zaleca się stosowania leków z ibuprofenem. W celu złagodzenia bólu i obniżenia gorączki można podać te, które zawierają paracetamol. W sprzedaży dostępne są zarówno przeciwbólowe i przeciwgorączkowe tabletki, jak i syropy dla dzieci. Mają słodki, owocowy smak co ułatwia podawanie ich najmłodszym dzieciom.
W złagodzeniu bólu pomagają również domowe metody. Na bolesne zmiany w jamie ustnej zaleca się picie schłodzonej wody. Jeśli dziecko odmawia picia wody, można podać mu inny płyn – ważne, aby nie były to kwaśny napój nasilający objawy.
Objawów bostonki nie należy lekceważyć, ponieważ nieleczona choroba może dawać różne powikłania. Najczęstszym są nadkażenia bakteryjne wykwitów. W przypadku ich wystąpienia lekarz może zdecydować o wdrożeniu antybiotykoterapii [1, 2].
Innym powikłaniem jest odwodnienie. Bolesne zmiany w jamie ustnej zniechęcają do picia, dlatego należy kontrolować ilość przyjmowanych płynów i obserwować czy nie pojawiają się objawy odwodnienia (np. bóle głowy, wzmożone pragnienie) [3].
Oprócz nadkażenia bakteryjnego wykwitów czy odwodnienia może dojść do ciężkich powikłań. W przypadku ciężkiego przebiegu bostonki istnieje ryzyko zajęcia ośrodkowego układu nerwowego i powstania trwałych ubytków neurologicznych.
Profilaktyka choroby bostońskiej
Bostonka nazywana jest chorobą brudnych rąk, dlatego jednym z najważniejszych elementów jej profilaktyki jest mycie rąk mydłem i ciepłą wodą. Oprócz tego zaleca się dezynfekowanie przedmiotów i powierzchni, których dotykała osoba zakażona wirusem. Można użyć do tego wygodnych w użyciu płynów do dezynfekcji rąk i powierzchni o działaniu wirusobójczym.
Bostonka to choroba zakaźna. W związku z tym oprócz przestrzegania zasad higieny osobistej i dezynfekcji ważna jest izolacja chorych, u których występują objawy choroby [1, 2].
Przypisy
[1] https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/artykuly-przegladowe/139641,choroba-dloni-stop-i-jamy-ustnej.
[2] C. Nassef, C. Ziemer, D. S. Morrell. Hand-foot-and-mouth disease: a new look at a classic viral rash, Current Opinion in Pediatrics 2015, 27(4): 486–491.
[3] https://www.nowafarmacja.pl/blog/jak-rozpoznac-odwodnienie-najczestsze-objawy