Profilaktyka zdrowotna w Dzień Mężczyzn! Jakie badania warto wykonywać regularnie, aby zadbać o męskie zdrowie?
Nadciśnienie tętnicze, niedokrwienne choroby serca i inne niepokojące zmiany – choroby cywilizacyjne są niezwykle podstępne. Przez długi czas nie dają objawów, a gdy już zaatakują, mogą być ciężkie do leczenia. Na szczęście w społeczeństwie rośnie świadomość zarówno w kwestii zdrowego żywienia, systematycznej aktywności fizycznej, jak i profilaktyki zdrowotnej. To bardzo dobry kierunek, ponieważ regularne badania profilaktyczne są najlepszym sposobem na to, by przedłużyć swoje życie.
Zgodnie z danymi udostępnionymi przez Główny Urząd Statystyczny znacznie więcej panów niż pań ocenia swój stan zdrowia jako dobry, w związku z czym przez wiele lat unikają wizyt u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. To duży błąd, który może doprowadzić do poważnych konsekwencji. Sprawdź, dlaczego warto zdecydować się na kompleksowy przegląd zdrowia przynajmniej raz w roku i jaki zestaw badań profilaktycznych powinien wykonywać każdy dorosły.
Z tego artykułu dowiesz się:
Męskie zdrowie w liczbach – z jakimi dolegliwościami najczęściej mierzą się panowie?
Narodowy Test Zdrowia Polaków wykazał, że jako naród, znacznie lepiej troszczymy się o swój ogólny stan zdrowia niż jeszcze kilka lat temu. Zarówno mężczyźni, jak i kobiety częściej przestrzegają zaleceń specjalistów, dbają o zbilansowaną dietę i starają się pamiętać o regularnej aktywności fizycznej.
Z raportu wynika jednak, że większą świadomość w zakresie profilaktyki i dbania o swój stan zdrowia mają panie. Warto zestawić to z danymi udostępnionymi przez GUS, które pokazują, że mimo tego, to panowie znacznie częściej określają swoje zdrowie jako "dobre". To z kolei stoi w sprzeczności z wynikami analiz odnośnie śmiertelności z powodu chorób cywilizacyjnych.
Najczęstsze schorzenia, takie jak nowotwory złośliwe, niedokrwienne choroby serca (w tym zawał) oraz choroby naczyń mózgowych, zbierają większe żniwo wśród mężczyzn – w samej Unii Europejskiej w 2015 r. na raka zmarło 346 na 100 tys. panów i 201 na 100 tys. kobiet. Zgon z powodu chorób serca odnotowano w grupie 172 na 100 tys. mężczyzn i 95 na 100 tys. kobiet, a z powodu schorzeń naczyń mózgowych zmarło 93 panów i 78 pań (w obydwu przypadkach na 100 tys. pacjentów danej płci).
Wśród nowotworów złośliwych, które najczęściej dotykają przedstawicieli płci męskiej, wyróżnia się raka płuc, raka jelita grubego oraz raka prostaty – zgodnie z danymi WHO w 2022 r. na świecie odnotowano 1,5 mln nowych przypadków zachorowań na nowotwory stercza.
Żeby zmniejszyć umieralność na wiele z powyższych chorób, w większości przypadków wystarczyłyby regularne badania profilaktyczne. Ich wyniki umożliwiłyby lekarzowi pierwszego kontaktu wykrycie nieprawidłowości we wczesnej fazie rozwoju, kiedy wiele schorzeń można wyleczyć lub powstrzymać ich postępowanie oraz zmiany, jakie powodują w organizmie.
Profilaktyczne badania lekarskie dla mężczyzn – jakie warto wykonać?
Żeby odpowiednio zatroszczyć się o swoje zdrowie, mężczyźni powinni przynajmniej raz do roku pojawić się w gabinecie swojego lekarza pierwszego kontaktu. Podczas wizyty internista przeprowadza wywiad medyczny z pacjentem – zbiera informacje na temat jego stylu życia, dolegliwości zdrowotnych oraz obaw z nimi związanych. Może również wykonać podstawowe badania wzrokowe (oględziny jamy ustnej, gardła, skóry) i palpacyjne (osłuchiwanie, pomiar ciśnienia tętniczego).
Powinien także wystawić skierowanie na rutynowe badania krwi, moczu oraz w razie potrzeby – diagnostykę obrazową (RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej). Rutynowe badania dla mężczyzn obejmują również ocenę budowy gruczołu krokowego oraz stężenie PSA, czyli swoistego antygenu sterczowego we krwi.
Jakie badania profilaktyczne pozwalają kompleksowo ocenić stan zdrowia pacjenta? Oto lista parametrów, jakie warto poddać analizie laboratoryjnej przynajmniej raz w roku:
- Morfologia krwi – pozwala ocenić poziom różnych składników krwi: erytrocytów, leukocytów, trombocytów oraz jej parametry jakościowe. Dzięki morfologii lekarz może wykryć niedokrwistość, aktywne stany zapalne w organizmie, a nawet niektóre nowotwory.
- Lipidogram – pozwala określić poziom cholesterolu całkowitego (CHOL), "złego" cholesterolu (LDL)", dobrego" cholesterolu (HDL), a także stężenia trójglicerydów (TG). Dodatkowo wskazuje, jaka jest różnica między stężeniem HDL a CHOL. Warto dbać o prawidłowy poziom cholesterolu, aby obniżyć ryzyko udaru mózgu lub zawału serca.
- Badanie stężenia glukozy – nieprawidłowy poziom cukru we krwi może wskazywać na zaburzenia, takie jak stan przedcukrzycowy, hipoglikemia lub hiperglikemia. Warto wiedzieć, że badanie stężenia glukozy jest niezwykle przydatne także w diagnostyce chorób nerek. Zbyt wysoki poziom cukru oznacza również zwiększone ryzyko wystąpienia chorób naczyniowych.
- Próby wątrobowe – stosowane są nie tylko w diagnostyce chorób wątroby, czy monitorowaniu stanu zdrowia pacjentów, borykających się ze schorzeniami tego typu, ale także jako rutynowe badania profilaktyczne. Oznaczają wartości parametrów, takich jak bilirubina, czy enzymy wątrobowe.
- Kreatynina – to kolejny parametr, który warto zbadać w ramach profilaktyki. Wysoki poziom kreatyniny we krwi może sugerować zaburzenia w funkcjonowaniu nerek, podczas gdy niski poziom bywa wynikiem odwodnienia, niedożywienia, zbyt niskiej masy mięśniowej lub chorób związanych z jej zanikiem.
- Ogólne badanie moczu – pozwala wykryć infekcje dróg moczowych oraz wchodzi w skład diagnostyki cukrzycy (cukromocz wskazuje na obecność glukozy w moczu) oraz chorób wątroby.
- PSA całkowity – PSA, czyli swoisty antygen sterczowy wytwarzany jest w większości przez komórki nabłonkowe prostaty. W przypadku rozrostu gruczołu krokowego, kiedy zwiększa się ich ilość, podnosi się także poziom PSA. Warto pamiętać, aby po 40. roku życia wykonywać regularnie badania profilaktyczne dedykowane panom – oprócz PSA ważne są również badanie per rectum i USG prostaty oraz jąder.
Lepiej zapobiegać, niż leczyć, czyli podstawowe badania dla każdego
Niezależnie od płci, każdy powinien dbać o profilaktykę zdrowotną, szczególnie po ukończeniu 30. roku życia. Badania laboratoryjne i obrazowe to niezwykle cenne narzędzia w ocenie funkcji narządów wewnętrznych oraz pracy całego organizmu. Warto pamiętać, że nie trzeba być chorym, żeby umówić się konsultację z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej.
Na liście badań profilaktycznych każdej osoby dorosłej powinny znaleźć się m.in. morfologia krwi z rozmazem, badanie ogólne moczu, badanie poziomu glukozy oraz cholesterolu, próby wątrobowe oraz profil tarczycowy. Taki zestaw pozwoli wykryć wszelkie nieprawidłowości na wczesnym etapie i zachować zdrowie na dłużej.
Podsumowanie
Diagnostyka laboratoryjna i obrazowa są niezwykle istotne dla zachowania męskiego zdrowia na odpowiednim poziomie. Dodatkowo panom zaleca się regularne wykonywanie badań prostaty, zwłaszcza po ukończeniu 40. roku życia, aby jak najwcześniej zdiagnozować ewentualne anomalie. Zgłoś się do swojego lekarza POZ i zadbaj o zdrowie, by przedłużyć swoje życie i cieszyć się nim bez ograniczeń.
Źródła:
- Badania zdrowego pana, https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/badania-zdrowego-pana (dostęp: 21.02.2024 r.).
- Życie kobiet i mężczyzn w Europie. Portret statystyczny, edycja 2018, https://stat.gov.pl/kobiety-i-mezczyzni-w-europie/index.html?lang=pl (dostęp: 21.02.2024 r.).
- Pakiet badań po 30 – o czym pamiętać wkraczając w kolejne dziesięciolecie?, https://www.euromedicare.pl/blog/pakiet-badan-po-30/ (dostęp: 21.02.2024 r.).
- A. Zimny-Zając, Narodowy test zdrowia Polaków. Raport 2023, https://ocdn.eu/medonet/medonet/Raport_Narodowy_Test_Zdrowia_Polakow_2023.pdf (dostęp: 21.02.2024 r.).
- Męska sprawa – profilaktyka raka prostaty i jąder, https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/meska-sprawa-profilaktyka-raka-prostaty-i-jader (dostęp: 21.02.2024 r.).
Autorka
Aleksandra Chojnowska – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, magister filologii polskiej, copywriterka. Od lat zgłębia wiedzę na tematy związane ze zdrowiem oraz urodą i z pasją pisze o tym, jak każdego dnia dbać zarówno o siebie, jak i o bliskich. Prywatnie doświadczona mama.