Rumień zakaźny – jak wygląda i czy jest groźny?
Zaburzenia odporności zarówno u dzieci, jak i dorosłych, sprzyjają rozwojowi infekcji, wywoływanych przez drobnoustroje. Jedne z najmniejszych znanych wirusów to rodzina Parvoviridae – należy do nich także jednoniciowy parwowirus B19. Zakażenie parwowirusem B19 prowadzi do rozwoju rumienia zakaźnego – choroby, na którą narażone są zwłaszcza dzieci w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym.
Rumień zakaźny, tzw. piąta choroba, przenosi się drogą kropelkową. Jednym z jej objawów jest charakterystyczna wysypka na policzkach w postaci rumienia, która kształtem przypomina skrzydła motyla. Sprawdź, czym jeszcze objawia się rumień zakaźny u dzieci i dorosłych, jak łagodzić dolegliwości choroby oraz czy konieczne jest jej leczenie.
Z artykułu dowiesz się:
Rumień zakaźny – czym jest i jak się objawia?
Rumień zakaźny to choroba wywoływana przez parwowirus B19. Nazywana jest „piątą chorobą”, ponieważ należy do grupy sześciu schorzeń wieku dziecięcego, które objawiają się wystąpieniem wysypki. Parwowirus B19 po przedostaniu się do krwi, zaczyna namnażać się w szpiku kostnym – miejscu wytwarzania erytrocytów. W ten sposób cząsteczki wirusa dostają się do dróg oddechowych i przenoszą drogą kropelkową na inne osoby, jeśli dojdzie do kontaktu.
Okres wylęgania się wirusa w organizmie człowieka to ok. 14 dni. Charakterystyczne symptomy towarzyszą najczęściej rozwojowi infekcji u dzieci – u dorosłych pojawiają się rzadko (zdarza się, że choroba przebiega bezobjawowo). Nie ma szczepionki zapobiegającej zakażeniu rumieniem zakaźnym, ponieważ zazwyczaj infekcja ma łagodny przebieg.
Rumień zakaźny u dzieci – objawy zakażenia
W przypadku rumienia zakaźnego u dzieci w wieku szkolnym i wczesnoszkolnym najczęściej obserwuje się objawy, które w pierwszej fazie mogą przypominać przeziębienie lub grypę. Zalicza się do nich:
- ból głowy,
- niezbyt wysoką gorączkę,
- ból gardła,
- nieżyt nosa,
- bóle mięśniowe,
- powiększenie węzłów chłonnych.
Powstanie rumienia zakaźnego związane jest z drugą fazą choroby, która następuje po ok. 7 dniach od pojawienia się pierwszych objawów. Najczęściej ma on sinoczerwony odcień i obejmuje policzki, tworząc na nich wzór, przypominający rozłożone skrzydła motyla. Skóra wokół ust, nosa, na czole oraz brodzie pozostaje niezajęta. Po upływie kilku dni rumień rozprzestrzenia się również na ramiona, górną część tułowia oraz kończyny. Wysypka ma charakter nawracający – przez kolejne tygodnie może chwilowo ustępować, by za kilka dni znów powrócić. Najczęściej jednak mija po ok. 7-11 dniach.
Wykwity nie są bolesne, choć pod wpływem niektórych czynników, np. ciepłych kąpieli, intensywnego wysiłku fizycznego, pocierania, czy silnych emocji, może pojawić się uczucie swędzenia. Po całkowitym ustąpieniu wysypki, pacjent już nie zaraża i może wrócić do normalnego trybu życia.
Rumień zakaźny stwierdza lekarz po przeprowadzeniu wywiadu medycznego z pacjentem lub jego opiekunem oraz oględzinach i ocenie zmian skórnych. Konsultacja jest bardzo ważna, ponieważ tego rodzaju wysypka może towarzyszyć również wielu innym chorobom. Warto wiedzieć, że chore dziecko lub dorosły zaraża głównie w pierwszej fazie choroby – przed wystąpieniem rumienia. Nie zawsze jednak pojawiają się wówczas objawy – w wielu przypadkach pierwszą oznaką aktywnego zakażenia parwowirusem B19 jest dopiero girlandowata wysypka.
Jak przebiega choroba u dorosłych? Rumień zakaźny i jego objawy
U dorosłych rumień zakaźny objawia się nieco inaczej – może rozwinąć się zapalenie stawów, któremu towarzyszy artralgia, czyli ostry ból stawów, odczuwany głównie w dłoniach, nadgarstkach i kolanach. Ma on najczęściej charakter obustronny. Ustępuje po ok. 3 tygodniach – wówczas można mówić o pełnym wyleczeniu rumienia zakaźnego. Co ciekawe, tego rodzaju objawów choroby nie obserwuje się u dzieci – zapalenie i ból stawów występują u nich niezwykle rzadko.
Czy rumień zakaźny u ciężarnych kobiet może prowadzić do zakażenia płodu?
Szczególnym okresem, kiedy warto unikać wszelkiego ryzyka zakażenia parwowirusem B19 jest ciąża. Rumień zakaźny bywa niebezpieczny dla płodu, ponieważ często prowadzi do zmniejszenia poziomu hemoglobiny, a tym samym, może być przyczyną niedokrwistości wewnątrzmacicznej. To z kolei zwiększa ryzyko poronienia, dlatego jeśli ciężarna podejrzewa, że miała bliski kontakt z osobą chorą, powinna koniecznie poinformować o tym lekarza prowadzącego ciążę. Zleci on badania serologiczne i zdecyduje o dalszym postępowaniu.
Rumień zakaźny – przyczyny
Do zakażenia parwowirusem B19 dochodzi w wyniku kontaktu z wydzieliną dróg oddechowych lub krwią (bardzo rzadko) osoby chorej. Odnotowano także niezwykle rzadkie przypadki zakażeń poprzez transfuzję składników krwi lub preparatów krwiopochodnych z krwi dawcy, chorującego na rumień zakaźny. Najwięcej zachorowań obserwuje się w dużych skupiskach dzieci między drugim a dwunastym rokiem życia – w żłobkach, przedszkolach i szkołach.
Czy rumień zakaźny to niebezpieczna choroba?
Rumień zakaźny u dorosłych i dzieci nie zagraża zdrowiu, ani życiu. Choroba ustępuje samoistnie, dając pacjentowi trwałą odporność, co oznacza, że po przechorowaniu, nie powinien być narażony na ponowne zakażenie parwowirusem B19.
Rumień zakaźny – powikłania
Nieczęsto obserwuje się powikłania po ustąpieniu rumienia zakaźnego. W rzadkich przypadkach dochodzi do zapalenia stawów lub rozwoju anemii (na skutek zahamowania produkcji czerwonych krwinek). Schorzenia te mają charakter przemijający i rzadko wymagają specjalistycznego leczenia.
Jeśli zakażenie parwowirusem B19 rozwinie się u pacjenta z niedokrwistością, powinien być on pod stałą opieką lekarza pierwszego kontaktu.
Rumień zakaźny – sposoby leczenia
Czy w przypadku piątej choroby należy podjąć odpowiednie leczenie? Rumień zakaźny jest schorzeniem, które w większości przypadków nie wymaga stosowania farmakoterapii. Objawy, jeśli w ogóle występują, są dość łagodne i ustępują samoistnie. Jeśli pojawia się ból, katar, czy gorączka, lekarz może zalecić leczenie objawowe, które je złagodzi.
Choć krąży wiele mitów, warto wiedzieć, że antybiotykoterapia, ani zażywanie leków przeciwalergicznych nie przyniesie efektów leczniczych. Zażywanie tego typu preparatów, w żaden sposób nie wpłynie na proces zdrowienia.
Kiedy należy leczyć rumień zakaźny?
O wdrożeniu specjalnego sposobu leczenia tzw. choroby piątej może zdecydować lekarz w przypadku pacjentów z obniżoną odpornością lub kobiet w ciąży. Bardzo rzadko obserwuje się sytuacje, kiedy u zakażonego dziecka zachodzi konieczność podania odpowiednich przeciwciał, by pobudzić układ odpornościowy do walki z chorobą. Rumień zakaźny nie wymaga hospitalizacji (wyjątkiem może być ochrona płodu u chorej ciężarnej). Pacjenci z aktywnym zakażeniem wirusowym powinni pozostać w domu do czasu ustąpienia objawów choroby.
Podsumowanie
Rumień zakaźny to choroba wirusowa, wywoływana przez parwowirusa B19. Nazywana jest także „piątą chorobą”, ponieważ należy do sześciu schorzeń wieku dziecięcego, które przebiegają z pojawieniem się wysypki. U dzieci objawia się inaczej, niż u dorosłych – najpierw rozwija się pierwsza faza z symptomami przypominającymi przeziębienie, a następnie tworzy się charakterystyczny rumień na policzkach. Dorośli pacjenci mogą przechodzić chorobę bezobjawowo lub odczuwać silny ból stawów, będący wynikiem stanu zapalnego. Rumień zakaźny nie wymaga leczenia – jeśli wystąpią dokuczliwe dolegliwości, należy leczyć je objawowo. Po ustąpieniu objawów pacjent zyskuje trwałą odporność na kolejne zakażenia parwowirusem B19.
Źródła:
- L. Szenborn, Rumień zakaźny (tzw. piąta choroba, ang. fifth disease), „Medycyna Praktyczna”, www.mp.pl.
- B. Kalicki, L. Bartoszewicz, A. Grad i in., Manifestacje skórne wybranych chorób o etiologii wirusowej, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2009, vol. 5, nr 2, s. 108-112.
Autorka
Aleksandra Chojnowska – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, magister filologii polskiej, copywriterka. Od lat zgłębia wiedzę na tematy związane ze zdrowiem oraz urodą i z pasją pisze o tym, jak każdego dnia dbać zarówno o siebie, jak i o bliskich. Prywatnie doświadczona mama.