Gastroskopia: co to jest i jak się do niej przygotować?
Endoskopia to procedura diagnostyczna lub terapeutyczna, która polega na wprowadzeniu elastycznego (rzadko sztywnego) instrumentu, zwanego endoskopem do wnętrza ciała, aby obejrzeć i ocenić stan określonych narządów. Endoskop jest zazwyczaj wyposażony w kamerę, co umożliwia lekarzowi oglądanie obrazów z wnętrza ciała pacjenta na monitorze. Endoskopia pozwala także na wykonywanie pewnych procedur terapeutycznych, takich jak usunięcie polipów, pobranie próbek tkanki do badania histopatologicznego czy też wszczepienie małych urządzeń medycznych.
Jednym z badań, przeprowadzanych z pomocą endoskopu jest gastroskopia. W tym przypadku endoskop wprowadza się przez jamę ustną do przełyku, żołądka i początkowego odcinka jelita cienkiego. Sprawdź, jak wygląda gastroskopia diagnostyczna, jak się przygotować do badania i kto powinien się mu poddać.
Z tego artykułu dowiesz się:
Gastroskopia – na czym polega to badanie?
Gastroskopia, panendoskopia, ezofagoduodenoskopia i endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego – wszystkie te terminy określają to samo badanie endoskopowe. Dotyczy ono górnego odcinka przewodu pokarmowego, szczególnie przełyku, żołądka i dwunastnicy. Wprowadzając do jamy ustnej i przełyku endoskop, lekarz może ocenić stan narządów wewnętrznych i wykryć istniejące guzy lub obecność Helicobacter Pylori – głównej przyczyny wrzodów żołądka i dwunastnicy. Nowoczesne endoskopy umożliwiają również leczenie – usuwanie polipów i pobieranie wycinków błony śluzowej do badań laboratoryjnych.
Kamera endoskopu transmituje obraz z przewodu pokarmowego, a lekarz przeprowadzający badanie może w czasie rzeczywistym obserwować tkanki. W czasie gastroskopii ocenie podlega m.in. stan błony śluzowej, elastyczność ścian żołądka i dwunastnicy, naczynia krwionośne, perystaltyka, ewentualne zmiany, nie tylko nowotworowe.
Pobranie materiału do badania histopatologicznego – po co się to robi?
Pobrane próbki błony śluzowej przewodu pokarmowego przekazuje się do badań histopatologicznych. To tzw. biopsja endoskopowa, która pozwala szybko zdiagnozować istniejące zmiany nowotworowe i rozpocząć odpowiednie leczenie. Gastroskopia jest cennym narzędziem w profilaktyce i przeprowadzaniu zabiegów terapeutycznych u pacjentów, skarżących się z powodu dolegliwości przewodu pokarmowego.
Gastroskopia – jak się do niej przygotować?
Żeby można było przeprowadzić badanie, pacjent musi być odpowiednio przygotowany. Trzeba być na czczo, a więc nie można spożywać posiłków przez 6-8 godzin przed gastroskopią. W ciągu 4 godzin przed badaniem nie należy także pić ani żuć gumy i powstrzymać się od palenia papierosów. Przed samą procedurą konieczne jest usunięcie wszystkich przedmiotów z okolic jamy ustnej (ruchome protezy zębowe, ruchomy aparat ortodontyczny, kolczyki). Chorzy przyjmujący stałe leki, powinni skonsultować się z lekarzem w kwestii zażywania ich przed gastroskopią. Pamiętaj, że można je odstawić wyłącznie na zalecenie specjalisty.
Wielu pacjentów zastanawia się, czy gastroskopia boli, dlatego rozważają poddanie się badaniu w znieczuleniu ogólnym. Warto zaznaczyć, że choć procedura może powodować dyskomfort, to jednak nie jest bolesna. Również pobieranie wycinków błony śluzowej do badania nie boli – odczuwalne mogą być jedynie delikatne szczypnięcia. Znacznie częściej od znieczulenia ogólnego, stosowane jest znieczulenie miejscowe gardła, które pozwala zmniejszyć dyskomfort.
Badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego
Jak wygląda przebieg gastroskopii diagnostycznej? Pacjent otrzymuje znieczulenie miejscowe i kładzie się na boku. Na szczękę zakłada plastikowy ustnik, a specjalista przeprowadzający badanie wprowadza do ust końcówkę endoskopu, którą badany powinien „połknąć”. To najbardziej nieprzyjemny element gastroskopii, jednak wykonywanie poleceń personelu znacznie ułatwia jej przebieg. Ważne jest, żeby uwagę skupić na spokojnym, równym oddychaniu – w ten sposób zmniejszysz odruch wymiotny.
Gastroskopia trwa stosunkowo krótko – od kilkunastu minut do pół godziny. Po badaniu pacjent powinien powstrzymać się od spożywania pokarmów przez ok. 2 godziny (do ustąpienia działania znieczulenia).
Gastroskopia – kiedy warto zrobić to badanie?
Wykonanie gastroskopii diagnostycznej wskazane jest szczególnie w przypadku pacjentów, u których lekarz podejrzewa schorzenia górnej części przewodu pokarmowego. Dzięki gastroskopii można nie tylko postawić trafną diagnozę, ale również dokładnie określić etap choroby, a także pobrać próbkę tkanki do badań. Na gastroskopię kieruje się pacjentów z objawami takimi jak:
- zgaga i kłopoty z przełykaniem,
- dolegliwości dyspeptyczne (częste odbijanie, uczucie pełności po posiłku, nudności oraz wymioty),
- bóle w górnej części brzucha,
- krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego,
- krew w kale,
- nagły i nieplanowany spadek masy ciała,
- inne dolegliwości, związane z refluksem żołądkowo-przełykowym.
Gastroskopia bywa również przeprowadzana u pacjentów z podejrzeniem celiakii i przed zaplanowanymi zabiegami chirurgicznymi. Może być także pomocna w monitorowaniu stanu zdrowia osób, u których w rodzinach zdarzały się choroby nowotworowe układu pokarmowego.
U niektórych chorych wykonuje się także gastroskopię terapeutyczną – to rodzaj leczenia endoskopowego, skutecznego w przypadku żylaków przełyku, a także umożliwiającego usuwanie polipów i ciał obcych z przełyku. Gastroskopia terapeutyczna pozwala także poszerzać istniejące zwężenia przewodu pokarmowego.
Gastroskopia – przeciwskazania
Niestety nie u każdego można wykonać badanie gastroskopowe, ponieważ niektóre choroby sprawiają, że procedura staje się ryzykowna. Główne przeciwwskazania do przeprowadzenia gastroskopii to zaburzenia rytmu serca i krzepnięcia krwi, niedawno przebyty zawał serca, ostra niewydolność mięśnia sercowego, podejrzenie perforacji przewodu pokarmowego, niewydolność oddechowa, niewyrównana choroba niedokrwienna serca.
Gastroskopia – powikłania
Choć gastroskopia należy do bezpiecznych badań (wykonuje się ją także u kobiet w ciąży), to w rzadkich przypadkach, mogą wystąpić powikłania, zarówno podczas przeprowadzania procedury, jak i nawet po kilkunastu dniach. Zdarza się, że po badaniu pacjent skarży się na ból gardła i brzucha, jednak dolegliwości te ustępują samoistnie w niedługim czasie. Do znacznie poważniejszych skutków ubocznych, które zdarzają się niezwykle rzadko, należą:
- zaburzenia rytmu serca (nadciśnienie, niewydolność, czy zawał),
- zaburzenia oddychania (zachłystowe zapalenie płuc),
- zakażenie chorego (wirusowe zapalenia wątroby, zapalenie wsierdzia, ropień gardłowy),
- perforacja przewodu pokarmowego,
- reakcja alergiczna na preparat znieczulający.
Podsumowanie
Gastroskopia jest powszechnie stosowana w celu diagnozowania różnych schorzeń układu trawiennego, takich jak wrzody żołądka, zapalenie błony śluzowej przewodu pokarmowego, refluks żołądkowo-przełykowy, guzy czy polipy. Procedura ta pozwala również lekarzowi na pobranie próbek tkanki w celu dokładniejszej analizy pod mikroskopem. Czas trwania gastroskopii jest zazwyczaj krótki, a pacjent może otrzymać miejscowe znieczulenie gardła, co ułatwi wprowadzenie gastroskopu i podniesie komfort zabiegu.
Źródła:
- P. Jarzynkowski, R. Piotrkowska, J. Książek i in., Satysfakcja pacjentów z badań endoskopowych górnego odcinka przewodu pokarmowego, https://www.czytelniamedyczna.pl/5919,satysfakcja-pacjentow-z-badan-endoskopowych-gornego-odcinka-przewodu-pokarmowego.html (dostęp 09.10.2023 r.).
- M. Miftahussurur, Y. Yamaoka, Diagnostic Methods of Helicobacter pylori Infection for Epidemiological Studies: Critical Importance of Indirect Test Validation, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4745376/ (dostęp 09.10.2023 r.).
Autorka
Aleksandra Chojnowska – absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego, magister filologii polskiej, copywriterka. Od lat zgłębia wiedzę na tematy związane ze zdrowiem oraz urodą i z pasją pisze o tym, jak każdego dnia dbać zarówno o siebie, jak i o bliskich. Prywatnie doświadczona mama.