Trądzik pospolity (łac. acne vulgaris) to jedno z najczęściej występujących schorzeń dermatologicznych. Dotyka głównie młode osoby (między 11. a 30. rokiem życia). W zależności od postaci różni się nasileniem oraz charakterem morfologicznym. Decyduje to o wyborze sposobu leczenia. Jest ono wieloczynnikowe i obejmuje nie tylko farmakoterapię, ale i pielęgnację skóry przy użyciu specjalistycznych preparatów.
Czym jest choroba trądzik pospolity?
Trądzik pospolity to przewlekła choroba aparatu włosowo-łojowego, w której przebiegu obserwuje się łojotok. Zmiany chorobowe w postaci krost, guzków, grudek, pseudocyst i zaskórników pojawiają się zazwyczaj na skórze twarzy (w strefie T obejmującej: czoło, nos i brodę), a także na dekolcie, plecach i klatce piersiowej [1, 2].
Przyczyny trądziku pospolitego
Uznaje się, że za rozwój trądziku pospolitego odpowiadają 3 elementy:
kolonizacja mieszków włosowych przez bakterie Propionibacterium acnes,
zaburzenia procesu rogowacenia przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych – prowadzi to do powstawania zaskórników;
nadmierna aktywność gruczołów łojowych, nadmierne wydzielanie łoju oraz przerost gruczołów;
Jakie czynniki za to odpowiadają? Jednym z nich są predyspozycje genetyczne – często stwierdza się występowanie trądziku pospolitego u innych członków rodziny.
Kolejnym czynnikiem są zaburzenia hormonalne. Hormony kontrolują wydzielanie łoju, dlatego nadmierna produkcja androgenów (lub zwiększona dostępność spowodowana obniżeniem poziomu białka, które je wiąże) przyczynia się do zaostrzenia zmian chorobowych.
Wśród innych czynników wymienia się stres, niezdrową dietę, palenie papierosów, a także niewłaściwą pielęgnację skóry [1, 2].
Objawy trądziku pospolitego
Objawy trądziku pospolitego zależą od jego postaci klinicznej. Do łagodnych należą:
grudkowa: na skórze pojawiają się grudki (zazwyczaj współwystępują z krostami i zaskórnikami);
grudkowo-krostowa, zapalna: najczęstsza postać trądziku pospolitego charakteryzująca się występowaniem zmian chorobowych (nie tylko zaskórników, ale i zmian zapalnych tj. krost i grudek) na twarzy, ramionach, plecach i klatce piersiowej;
zaskórnikowa, niezapalna: charakterystyczne dla niej są zamknięte i/lub otwarte zaskórniki zlokalizowane na twarzy;
Z kolei do ciężkich postaci należą:
ropowicza, guzkowo-cystowa, guzkowa;
skupiona;
bliznowcowa;
piorunująca (najcięższa postać choroby, która daje również objawy ogólne m.in. bóle stawów i mięśni, gorączkę);
Oprócz wymienionych wyżej postaci wyróżnia się trądzik: kosmetyczny, zawodowy, polekowy, niemowlęcy i samouszkadzający [3].
Leczenie trądziku pospolitego
Leczenie trądziku pospolitego jest dużym wyzwaniem ze względu na jego nawrotowy charakter. Najlepiej zacząć je jak najwcześniej, zanim choroba rozwinie się i pozostawi po sobie trwałe ślady w postaci przebarwień i blizn.
Leczenie miejscowe polega na stosowaniu maści z nadtlenkiem benzoilu w stężeniu 4, 5 lub 10%. Jest to związek, który redukuje ilość bakterii Propionibacterium acnes odpowiedzialnych za powstawanie zmian trądzikowych. Oprócz nadtlenku benzoilu stosuje się kwas azelainowy (w stężeniu 20%) w postaci żelu lub kremu. Wykazuje on działanie przeciwzapalne, antybakteryjne, keratolityczne i przeciwłojotokowe.
U osób, które zmagają się z trądzikiem pospolitym można wdrożyć również suplementację. Suplementy diety z witaminą B6 pomagają zmniejszyć łojotok skóry. Z kolei te, które zawierają witaminę B3 nie tylko regulują pracę gruczołów łojowych, ale i uczestniczą w procesie keratynizacji komórek naskórka.
Oprócz maści, kremów czy suplementów diety wydawanych bez recepty stosuje się retinoidy, antybiotyki, a także leki antyandrogenowe [3].
Ważną rolę w profilaktyce i leczeniu trądziku pospolitego odgrywa również właściwa pielęgnacja skóry. W przypadku pojawienia się zmian chorobowych zaleca się używanie dermokosmetyków do skóry trądzikowej.
Profilaktyka trądziku pospolitego
Nie zawsze da się zapobiec wystąpieniu zmian chorobowych. Za to można podjąć kroki, które zmniejszają ich nasilenie i minimalizują ryzyko powstania blizn czy przebarwień. Mowa tu o: wczesnym podjęciu leczenia, właściwej pielęgnacji skóry, zdrowej diecie, unikaniu używek i stresu [2].
Przypisy
[1] Ramos-e-Silva M., Carneiro S.C. Acne vulgaris: review and guidleines, Deramtol Nurs. 2009, 2:63-68.
[2] https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/74475,tradzik-pospolity
[3] Biegaj M. Trądzik pospolity i jego leczenie. Kosmetologia Estetyczna, 2 (2017): 155-158.