Czyraki to bakteryjne infekcje mieszków włosowych, które obejmują również otaczającą tkankę. Zainfekowany mieszek włosowy może znajdować się na dowolnej części ciała, nie tylko na skórze głowy. Czyraki najczęściej pojawiają się na twarzy, szyi, udach i pośladkach.
Stan ten jest najczęściej spowodowany infekcją bakterią Staphylococcus aureus, powodującą bolesny obrzęk skóry spowodowany nagromadzeniem ropy i martwej tkanki. Poszczególne czyraki zgrupowane razem nazywane są karbunkułami.
Objawy czyraka
Kiedy mieszek włosowy zostaje zainfekowany, pojawia się stan zapalny. Czyrak wygląda jak czerwony, wypukły guzek na skórze, który koncentruje się na mieszku włosowym. Pęknięcie czyraka uwalnia zwykle mętny płyn lub ropę. Czyrak może zaczynać się jako łagodny guzek na skórze, przypominający pryszcz. Jednak w miarę nasilania się infekcji wrzód może stać się twardy i bolesny.
Czyrak zawiera ropę powstałą w wyniku próby zwalczania infekcji przez organizm. Ból może być najsilniejszy tuż przed pęknięciem czyraka i najprawdopodobniej ustąpi po jego opróżnieniu.
Czyraki mogą mieć różne rozmiary – zaczynają się od małych, ale mogą wzrosnąć do ponad kilku centymetrów. Niektórzy opisują je obrazowo – od wielkości grochu do piłki golfowej.
Skóra wokół zakażonego mieszka włosowego może stać się czerwona, opuchnięta i tkliwa. Zdarzają się również blizny po czyrakach.
Rozwój kilku czyraków, które łączą się w tym samym obszarze ciała, nazywa się karbunkułem. Karbunkuły mogą być związane z objawami ogólnoustrojowymi, takimi jak gorączka i dreszcze. Objawy te mogą być mniej powszechne w przypadku pojedynczego czyraka.
Co powoduje czyraki?
Zazwyczaj czyraki wywoływane są przez bakterię Staphylococcus aureus – dlatego też czyraki można nazwać infekcjami gronkowcowymi.
S. aureus może powodować infekcję w sytuacjach, w których pojawiają się uszkodzenia ciągłości skóry, takie jak skaleczenie lub zadrapanie. Gdy bakterie zaatakują, układ odpornościowy próbuje z nimi walczyć. Czyrak jest w rzeczywistości wynikiem działania białych krwinek w celu wyeliminowania bakterii. Czyraki często są wynikiem spadku odporności i wolniejszego gojenia się ran.
Do powstawania czyraków predysponują również cukrzyca i egzema. Egzema to przewlekła choroba skóry charakteryzująca się wyjątkowo suchą i swędzącą skórą. Ryzyko może również wzrosnąć podczas bliskiego kontaktu z osobą, która jest już zainfekowana gronkowcem.
Powikłania
Najczęstszymi powikłaniami czyraków są blizny i infekcja lub ropień skóry, rdzenia kręgowego, mózgu, nerek bądź innych narządów. Infekcje mogą również rozprzestrzeniać się do krwiobiegu (bakteriemia) i zagrażać życiu. Szczepy S. aureus w pierwszej kolejności infekują skórę i jej struktury (np. gruczoły łojowe, mieszki włosowe) lub atakują uszkodzoną skórę (skaleczenia czy otarcia). Czasami infekcje są stosunkowo ograniczone (takie jak jęczmień, czyrak czy karbunkuł), ale innym razem mogą rozprzestrzeniać się na inne obszary skóry (powodując zapalenie tkanki łącznej, zapalenie mieszków włosowych). Niestety bakterie te mogą dostać się do krwiobiegu (bakteriemia) i trafić do wielu różnych miejsc ciała, powodując infekcje (infekcje ran, ropnie, zapalenie kości i szpiku, zapalenie wsierdzia, zapalenie płuc), które mogą poważnie uszkodzić lub nawet zabić zakażoną osobę. Szczepy S. aureus wytwarzają również enzymy i egzotoksyny, które mogą powodować i zwiększać ciężkość niektórych chorób. Takie choroby obejmują np. zatrucia pokarmowe czy wstrząs septyczny. Niemal każdy układ może zostać zainfekowany przez S. aureus. Wyciskanie lub przecinanie czyraków w obrębie twarzy i szyi może być szczególnie niebezpieczne, jeśli wykonuje się je poza placówką medyczną, ponieważ zakażenie może rozsiać się drogą krwionośną nawet do mózgu.
Leczenie czyraka
Czyraki zagrożone poważnymi powikłaniami powinny być nacięte i osuszone, jeśli antybiotyki lub zastrzyki steroidowe nie są skuteczne. Należą do nich czyraki, które są niezwykle duże, trwają dłużej niż dwa tygodnie.
Wiele osób nie potrzebuje wizyty u lekarza w celu leczenia, chyba że czyrak pozostaje duży i bardzo bolesny przez ponad 2 tygodnie lub występuje na twarzy bądź w pobliżu kręgosłupa, Najczęściej po okresie 2 tygodni czyrak sam się opróżnia i goi. Gorączka i dreszcze są objawami posocznicy i wskazują, że konieczne jest natychmiastowe leczenie, wdrożenie antybiotyku lub nacięcie i drenaż, możliwe, że nawet hospitalizacja.
Leczenie bardziej opornych czyraków zazwyczaj obejmuje kroki sprzyjające drenażowi i gojeniu. Ciepłe, wilgotne kompresy mogą pomóc przyspieszyć pęknięcie czyraka. Należy również pamiętać o zachowaniu higieny i myciu całego ciała mydłem w celu zapobiegnięcia rozsiania się infekcji.
Staphylococcus aureus ma zdolność łatwego nabywania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, co utrudnia leczenie. Znajomość oporności S. aureus na środki przeciwdrobnoustrojowe jest ważna przy wyborze antybiotyków do leczenia. W tym celu można wykonać badania mikrobiologiczne, jak np. antybiogram.