Żółta gorączka to choroba, która nie występuje w Polsce. Jednak do zakażenia wirusem, które ją wywołuje, może dojść podczas wyjazdu do Afryki, Ameryki Południowej lub Środkowej. Jak się przed nim uchronić?
Czym jest żółta gorączka?
Żółta gorączka (nazywana kiedyś “żółtą febrą”) to groźna choroba zakaźna wywołana przez wirus żółtej gorączki (Flavivirus). Określenie “żółta” wzięło się od objawu, który występuje u części chorych – żółtaczki.
Wyróżnia się 2 postacie tej choroby:
- miejską (rezerwuarem wirusa jest człowiek, a wektorem komar Aedes aegypti),
- klasyczną leśną (rezerwuarem patogenów jest małpa, a wektorem komary z rodzaju Aedes, Haemagogus czy Sabethes).
Występuje ona endemicznie na terenie Afryki (subtropikalnej i tropikalnej), a także Ameryki Środkowej i Południowej. W Polsce diagnozuje się ją rzadko u osób, które wróciły z tych regionów. Jednak prognozuje się, że liczba zachorowań na żółtą gorączkę ulegnie zwiększeniu m.in. ze względu na rozwój ruchu turystycznego [1], [2].
Przyczyny żółtej gorączki
Przyczyną zakażenia wirusem wywołującym żółtą gorączkę jest ukąszenie przez komara należącego do wybranego gatunku (np. Aedes aegypti). Owady będące wektorami patogenów są aktywne w ciągu dnia i żyją zarówno na terenach leśnych, jak i wiejskich oraz leśnych.
Po ukąszeniu komara wirus dostaje się do wnętrza organizmu i rozprzestrzenia się w śledzionie, wątrobie i układzie chłonnym. Atakuje różne komórki (głównie makrofagi i monocyty) [1], [2].
Objawy żółtej gorączki
Pierwsze objawy choroby pojawiają się po około 3-6 dni od zakażenia wirusem. Ich początek jest nagły.
Do objawów, które mogą wskazywać na żółtą gorączkę, należą:
- gorączka,
- nudności,
- uczucie zmęczenia i osłabienia,
- dreszcze,
- dolegliwości bólowe (ból głowy, pleców, mięśni),
- charakterystycznie zwolniona lub nieznacznie przyspieszona akcja serca.
W przypadku łagodnej postaci choroby wspomniane objawy ustępują po około 3-4 dniach. Jednak nie zawsze wygląda to w ten sposób. Czasami obserwuje się dwufazowy przebieg żółtej gorączki. W takich przypadkach po 3-4 dniach objawy ustępują, ale tylko na jakiś czas. Po upływie mniej więcej 2 dni pojawiają się niepokojące sygnały świadczące o toksycznej fazie choroby. Przypominają one objawy występujące w pierwszej fazie, ale są bardziej nasilone. Mogą towarzyszyć im żółtaczka, krwotoki, a najcięższych przypadkach również objawy ze strony układu nerwowego (drgawki, splątanie, śpiączka).
Ciężki przebieg choroby obserwuje się częściej u małych dzieci i osób w podeszłym wieku. Najcięższe przypadki zakażenia mogą prowadzić do śmierci. Szacuje się, że śmiertelność wynosi około 50% [2].
Leczenie żółtej gorączki
Zakażenie wirusem wywołującym żółtą gorączkę można podejrzewać po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu lekarskiego. Uwagę zwraca fakt przebywania osoby niezaszczepionej na terenach, gdzie występuje żółta gorączka. W rozpoznaniu pomagają również wyniki badań laboratoryjnych krwi. U osoby zakażonej obserwuje się m.in. leukopenię z małopłytkowością.
Szczegółowy wywiad lekarski i badania laboratoryjne krwi są pomocne. Jednak podstawą do postawienia diagnozy jest wykrycie wirusa żółtej gorączki we krwi (i innych materiałach biologicznych) metodą PCR lub hodowli.
Jak wygląda leczenie? Chory może samodzielnie zastosować leczenie, które ma na celu złagodzenie bólu i gorączki (np. niesteroidowe leki przeciwzapalne). Jednak mimo wszystko bezwzględnie wskazana jest konsultacja z lekarzem, ponieważ najczęściej konieczne jest leczenie szpitalne [1].
Profilaktyka żółtej gorączki
O profilaktyce żółtej gorączki warto pomyśleć podczas planowania podróży do miejsc, gdzie występuje ta choroba. Podstawą jest szczepienie ochronne, które daje odporność na 10 lat. Warto pamiętać, że bez takiego szczepienia może pojawić się problem z wjazdem do niektórych krajów (konieczne jest okazanie tzw. żółtej książeczki potwierdzającej szczepienie).
W ramach profilaktyki zaleca się również stosowanie repelentów chemicznych (zarówno w nocy, jak i w dzień), noszenie ubrań z długim rękawem i używanie moskitier [1].
