Przyczyny bólu, sztywności i ograniczenia ruchomości narządu ruchu są różne. Jedną z nich jest zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK), które w zaawansowanym stadium może prowadzić do ciężkiej niesprawności. Co to za choroba i jakie są jej przyczyny?
Czym jest zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa?
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (inaczej choroba Bechterewa) to przewlekła choroba o charakterze zapalnym. Obejmuje stawy krzyżowo-biodrowe, więzadła kręgosłupa, drobne stawy oraz pierścienie włókniste dysków.
Jak często występuje ZZSK? Szacuje się, że częstość występowania w populacji ogólnej to 0,1-1,4%. Częściej diagnozuje się je u mężczyzn [1].
Przyczyny zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa
Dokładna przyczyna choroby nie jest znana. Przypuszcza się, że większe ryzyko zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa występuje u osób z predyspozycjami genetycznymi (konkretnie z obecnością antygenu HLA B27).
Jednak prawdopodobnie rozwój choroby nie jest wyłącznie wynikiem predyspozycji genetycznej. Konieczne jest nałożenie się kilku czynników – zarówno genetycznych, jak i środowiskowych i immunologicznych [1].
Objawy zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa
Początkowe objawy zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa mogą pozostać niezauważone. Zazwyczaj pierwszym niepokojącym sygnałem jest ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Może on promieniować do stawów kolanowych, pachwin i pośladków. Określany jest jako jednostronny, tępy i przerywany (wraz z rozwojem choroby przekształca się w ból nieprzerwany).
Z kolei w przypadku zmian chorobowych obejmujących odcinek piersiowy kręgosłupa, pojawia się ból w obrębie klatki piersiowej, który promieniuje od kręgosłupa wzdłuż żeber. Zazwyczaj nasila się przy kichaniu, kaszlu, czy oddychaniu.
Objawem zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa jest także większa podatność na urazy. Jest to spowodowane utratą elastyczności i większą predyspozycją do rozwoju osteoporozy.
Wśród innych objawów ZZSK wymienia się:
- pochyloną do przodu sylwetkę, która utrudnia patrzenie w przód i poruszanie się;
- ból i ograniczenie ruchomości stawów poza kręgosłupem (np. stawów kolanowych, biodrowych);
- zniekształcenie i przykurcz;
- objawy stanu zapalnego w obrębie rozcięgna podeszwowego i ścięgna Achillesa;
Zesztywniającemu zapaleniu stawów kręgosłupa towarzyszą również objawy niespecyficzne. Należą do nich m.in. ogólne rozbicie, zmęczenie, gorączka i utrata apetytu. W przypadku zajęcia innych narządów dochodzą do tego objawy ze strony innych narządów np. problemy z widzeniem i nadwrażliwość na światło, zaburzenia w funkcjonowaniu zastawek serca, osłabienie czucia, problemy z kontrolowaniem oddawania stolca i moczu, czy zmniejszona rozszerzalność klatki piersiowej [1].
Leczenie zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa
Jak przebiega diagnostyka zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa? Lekarz reumatolog ustala rozpoznanie na podstawie szczegółowego wywiadu lekarskiego, badań laboratoryjnych i obrazowych. Jednym z głównych badań wykonywanych przy podejrzeniu ZZSK jest RTG stawów krzyżowo-biodrowych. Innym badaniem pomocnym w diagnostyce jest magnetyczny rezonans jądrowy, który umożliwia wykrycie zmian zapalnych.
Oprócz badań obrazowych zleca się badania laboratoryjne. Są to np. oznaczenie antygenu HLA B27 i wskaźnik stanu zapalnego (CRP, OB).
Po ustaleniu diagnozy wdrażane jest leczenie niefarmakologiczne i farmakologiczne. Pierwsze z wymienionych polega na codziennym wykonywaniu odpowiednio dobranych ćwiczeń, a także przestrzeganiu kilku prostych zasad. Mowa tu np. o spaniu na średnio twardym materacu, podkładaniu poduszki pod kręgosłup lędźwiowy w przypadku pozostawania w pozycji siedzącej przez dłuższy czas, a także unikaniu dźwigania ciężkich przedmiotów.
Ważnym elementem leczenia niefarmakologicznego są także zabiegi dobrane przez rehabilitanta (np. masaże, ultradźwięki), odpowiednia dieta i zaprzestanie palenia papierosów.
Z kolei leczenie farmakologiczne obejmuje m.in. przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, miejscowe podawanie steroidów. W niektórych przypadkach może okazać się niewystarczające i wtedy konieczny jest zabieg operacyjny [1].
