Zespół Wolfa-Hirschhorna (ang. Wolf-Hirschhorn syndrome, WHS) to rzadki zespół genetycznych wad wrodzonych spowodowanych mikrodelecją na krótkim ramieniu chromosomu 4. Częstość wy-stępowania zespołu Wolfa-Hirschhorna to 1 na 50 000 urodzeń, częściej występuje u dziewczynek.
Zespół Wolfa-Hirschhorna został po raz pierwszy opisany w 1961 roku przez urodzonego w Austrii amerykańskiego pediatrę Kurta Hirschhorna i jego współpracowników. Następnie syndrom ten zy-skał światową uwagę po publikacjach niemieckiego genetyka Ulricha Wolfa i jego współpracowników, w szczególności ich artykułów w niemieckim czasopiśmie naukowym Humangenetik
Zespół Wolfa-Hirschhorna – przyczyny
Powodem powstawania choroby jest defekt genetyczny, mikrodelecja krańcowego prążka krótkiego ramienia chromosomu czwartego – 4p16.3. Około 87% przypadków stanowi delecję de novo, pod-czas gdy około 13% jest dziedziczonych po rodzicach z translokacją chromosomów. W przypadkach transmisji rodzinnej występuje nadwyżka transmisji ze strony matki w stosunku 2:1. Spośród przypadków de novo 80% pochodzi z ojcostwa.
Nasilenie objawów i wyrażany fenotyp różnią się w zależności od ilości usuniętego materiału genetycznego. Region krytyczny dla określenia fenotypu znajduje się w 4p16.3 i często można go wy-kryć za pomocą testów genetycznych i fluorescencyjnej hybrydyzacji in situ. Rodzinom dotkniętym chorobą oferowane są testy genetyczne i poradnictwo genetyczne.
Zespół Wolfa-Hirschhorna – objawy
Przeżywalność dzieci cierpiących na zespół Wolfa-Hirschhorna jest bardzo niska, ponieważ w ciągu pierwszych lat życia umiera co trzeci pacjent. Najczęściej mamy do czynienia z urodzeniem martwym lub śmiercią w okresie okołoporodowym albo w ciągu pierwszego roku życia, kiedy umiera do 30% dzieci z tą wadą genetyczną.
Przyczyny śmierci w tym okresie to między innymi poważne wady serca, napady padaczkowe, za-palenie płuc czy zakażenia.
Cechy dziecka z zespołem Wolfa-Hirschhorna
WHS manifestuje się głównie niską masą urodzeniową, opóźnieniem umysłowym, hipotonią mię-śni, drgawkami i wrodzonymi wadami serca oraz charakterystycznym wyglądem twarzy. Na wygląd ten składają się skośno-dolne ustawienie szpar powiekowych, szeroko rozstawione oczy, szeroki, dziobiasty nos, wysokie i wydatne czoło przypominające hełm greckiego żołnierza. Poza tym obserwowana jest zmarszczka nakątna, nisko osadzone uszy, zdarza się opadanie powiek. Mniej powszechne cechy obejmują spodziectwo, anomalie nerek i głuchotę. Dzieci z WHS są niepełnosprawne intelektualnie. Najczęściej nie są zdolne do mówienia, jednak potrafią zrozumieć proste komunikaty i porozumiewać się za pomocą gestów. Ze względu na niepełnosprawność, będą potrzebować nieustannej opieki drugiej osoby.
Najczęstsze zaburzenia występujące w WHS:
• niepełnosprawność intelektualna (100%)
• mikrocefalia (91%)
• wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu (IUGR) (86%)
• zaburzenia wzrastania w okresie postnatalnym (76%)
• szeroko rozstawione oczy (74%)
• hipoplazja żuchwy (69%)
• duże małżowiny uszne (69%)
• skolioza (66%)
• wady anatomiczne narządów płciowych zewnętrznych (64%)
• szeroki, dziobiasty nos (64%)
• podniebienie gotyckie (57%)
• kardiologiczne wady wrodzone (55%)
• napady padaczkowe (47%)
• zez (36%)
Zespół Wolfa-Hirschhorna – diagnostyka
W diagnostyce stosuje się badania genetyczne określające obecność zmian w chromosomie 4, bada-nia prenatalne oraz obrazowe. Do badań obrazowych zaliczamy zdjęcia RTG, MRI, TK, ECHO serca, badanie ultrasonograficzne organów wewnętrznych. Ponadto można zasięgnąć porady u oku-listy czy laryngologa lub audiologa, badając wzrok i słuch. Diagnozę można jednak postawić już w ciąży. Na podstawie USG oraz badania płynu owodniowego można określić nosicielstwo choroby oraz ryzyko jej wystąpienia w kolejnych ciążach.
Zespół Wolfa-Hirschhorna – leczenie
Zespół wad genetycznych Wolfa-Hirschhorna jest chorobą nieuleczalną. W terapii stosuje się jedy-nie leczenie objawowe i paliatywne. Prowadzi się również rehabilitację, zarówno fizyczną, jak i psychiczną.
