Zespół Omenna jest dziedziczoną autosomalnie recesywnie postacią wrodzonego ciężkiego złożonego niedoboru odporności (SCID). Choroba ta wywołana jest przez mutacje w obrębie genów RAG1 lub RAG2, które kodują białka Rag-1 lub Rag-2, będące białkami niezbędnymi do funkcjonowania limfocytów odpowiedzialnych za naszą odporność.
Mimo że choroba zakwalifikowana jest do grupy SCID, charakteryzuje się występowaniem objawów ciężkiej choroby autoimmunologicznej pojawiających się już w pierwszych tygodniach życia pacjenta. Choroba ta charakteryzuje się erytrodermią (zaczerwienieniem skóry), złuszczaniem się skóry, wypadaniem włosów, przewlekłą biegunką, powiększeniem węzłów chłonnych, hepatosplenomegalią, eozynofilią i podwyższonymi poziomami IgE w surowicy przy obniżeniu pozostałych immunoglobulin. Charakterystycznymi cechami wyglądu pacjentów cierpiących na ten ciężki zło-żony niedobór odporności są niskorosłość oraz krótkie i szerokie kończyny.
Pacjenci są bardzo podatni na infekcje i często rozwijają zakażenia grzybicze, bakteryjne i wirusowe typowe dla SCID. Zespół Omenna jest związany z niskim poziomem immunoglobulin IgG, IgA i IgM oraz w zasadzie brakiem komórek B. Istnieje zwiększona liczba komórek T, ale ich funk-cja jest upośledzona. Objawy są bardzo podobne do choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi (GVHD). Dzieje się tak, ponieważ pacjenci mają pewne komórki T z ograniczonymi poziomami rekombinacji ze zmutowanymi genami RAG. Te limfocyty T są nieprawidłowe i mają bardzo specyficzne powinowactwo do antygenów własnych występujących w grasicy i na jej obrzeżach. Dla-tego te komórki T są autoreaktywne i powodują fenotyp GVHD.
Geny RAG są niezbędne do rekombinacji genów w receptorze komórek T i receptorze komórek B, a utrata tej zdolności oznacza, że układ odpornościowy ma trudności z rozpoznaniem określonych patogenów. Zespół Omenna charakteryzuje się utratą funkcji limfocytów T prowadzącą do wszczepienia matczynych limfocytów u płodu i współwystępowania klonalnie ekspandowanych autologicznych i nabytych przez łożysko limfocytów matczynych.
Niemowlęta z zespołem Omenna prezentują objawy najczęściej krótko po urodzeniu, zwykle do 3. miesiąca życia. Objawy przypominają inne typy ciężkiego złożonego niedoboru odporności (SCID). Charakterystyczne zmiany skórne (zaczerwienienie i łuszczenie się skóry) czy przewlekła biegunka często poprzedzają wystąpienie infekcji. Potem pojawiają się zagrażające życiu infekcje wywołane przez powszechne patogeny wirusowe, bakteryjne i grzybicze. Następnie rozwijają się powiększenie węzłów chłonnych, powiększenie wątroby i śledziony – oba objawy charakterystyczne dla zespołu Omenna.
Stwierdzono, że zespół Omenna jest spowodowany mutacjami w genach RAG1 lub RAG2 kodujących białka odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie limfocytów oraz zidentyfikowano dodatkowe geny sprawcze. Wczesne rozpoznanie tego stanu jest niezwykle ważne dla poradnictwa genetycznego i wczesnego leczenia. Nieleczony zespół Omenna jest śmiertelny. Rokowanie można poprawić dzięki wczesnej diagnostyce i leczeniu zgodnym przeszczepem szpiku kostnego lub komórek macierzystych krwi pępowinowej.
Zespół Omenna jest genetycznie heterogennym stanem (co oznacza, że może być spowodowany wieloma różnymi genami). Podczas gdy większość przypadków przypisuje się mutacjom w genach RAG , ostatnie doniesienia opisują zespół Omenna przy braku mutacji RAG. Zespół Omenna spowodowany mutacjami w ARTEMIS, ADA, ILRA2, ILRA7 czy CHD7 został opisany w literaturze medycznej. Niektóre przypadki zespołu Omenna stwierdzono również w związku z zespołem mikrodelecji 22q11.
Standardowym leczeniem zespołu Omenna jest przeszczep szpiku kostnego lub przeszczep komórek macierzystych krwi pępowinowej oraz chemioterapia. Ogólna opieka nad każdym pacjentem z ciężkim złożonym niedoborem odporności (SCID), w tym zespołem Omenna, obejmuje izolację w celu zapobiegania infekcjom oraz skrupulatne procedury higieny skóry i błony śluzowej, gdy pacjent oczekuje na odtworzenie komórek macierzystych. Antybiotyki o szerokim spektrum działania można podawać pozajelitowo w trakcie posiewów i analiz płynów ustrojowych. Żywienie pozajelitowe może być również stosowane jako terapia biegunki i niepowodzenia w rozwoju.
