Pierwsze wzmianki na temat zespołu Aspergera pojawiły się w 1943 roku. Wtedy to psychiatra Leo Kanner użył określenia „autyzm wczesnodziecięcy” do opisania nietypowych zachowań wśród kilkunastu dzieci w wieku 2-8 lat. Zaobserwował, że mają one dobry potencjał intelektualny i pamięć, a jednocześnie trudności w relacjach społecznych, rutynowe zachowania, nadwrażliwość na dźwięki i specyficzny język. Rok później podobnego odkrycia dokonał austriacki lekarz Asperger. To właśnie od jego nazwiska przyjął się termin „zespół Aspergera”.
Czym jest zespół Aspergera?
Zespół Aspergera zalicza się do całościowych zaburzeń rozwojowych. Jeszcze do niedawna był traktowany jako odrębna jednostka diagnostyczna. Jednak w 11. wersji Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11 objawy zespołu uznaje się za zaburzenia ze spektrum autyzmu. Charakteryzują się one nieprawidłowościami w zakresie: zachowania i zainteresowań, funkcjonowania społecznego i zdolności komunikacyjnych.
Szacuje się, że zespół Aspergera może dotyczyć 1-4% populacji. Częściej występuje u chłopców, choć pojawiają się zdania, że płeć nie ma dużego znaczenia. Liczba dziewcząt i kobiet cierpiących na ten zespół może być niedoszacowana. Prawdopodobnie wiąże się to z dużymi zdolnościami kompensacyjnymi, które sprawiają, że zaburzenia nie są tak wyraźne [1, 2].
Przyczyny zespołu Aspergera
Przyczyny zespołu Aspergera nie są do końca znane. Prawdopodobnie znacznie ma tu kilka czynników:
środowiskowe (np. chemizacja rolnictwa, promieniowanie elektromagnetyczne, starszy wiek ojca),
neurotoksyczne (np. antybiotyki),
ciążowe i okołoporodowe (np. wcześniactwo, niedotlenienia),
genetyczne [1, 2].
Objawy zespołu Aspergera
Pierwsze objawy zespołu Aspergera pojawiają się zazwyczaj po 3. roku życia. Każda osoba prezentuje indywidualny zespół objawów. Mogą być one mało nasilone lub bardzo głębokie.
Niepokojącym sygnałem są trudności z nawiązywaniem, a także utrzymywaniem relacji z rówieśnikami. Dziecko z zespołem Aspergera lepiej odnajduje się w towarzystwie dorosłych, woli bawić się samo i trzyma się z dala od grupy.
Charakterystyczna dla dzieci z zespołem Aspergera jest także nawykowość zachowań (np. jedzenie cały czas tych samych produktów), nadreaktywność na bodźce zewnętrzne (np. błyskające światła), a także zainteresowanie tylko jednym tematem, który pochłania całą uwagę.
Trudności z nawiązywaniem i utrzymywaniem relacji z rówieśnikami nie kończą się wraz z wejściem w okres dojrzewania. Nastolatkowie z zespołem Aspergera mają problemy z wchodzeniem w związki. Wynika to m.in. ze zmniejszonej umiejętnością wyrażania emocji i trudności z komunikacją interpersonalną. Ponadto nastolatkowie trzymają się na uboczu grupy, są wyobcowani, a swój wolny czas poświęcają sprecyzowanym zainteresowaniom.
Pierwsze objawy zespołu Aspergera pojawiają się już w okresie dzieciństwa. Jednak mogą być wtedy na tyle mało zauważalne, że są diagnozowane dopiero w życiu dorosłym. Zespół Aspergera u osób dorosłych objawia się m.in. brakiem umiejętności prowadzenia rozmów typu small talk oraz niezdolnością do rozumienia komunikatów niewerbalnych. Ponadto obserwuje się u nich: powtarzalność zachowań, brak spontaniczności w działaniu i nietypową reakcję na bodźce zmysłowe [1, 2].
Leczenie zespołu Aspergera
Leczenie zespołu Aspergera skupia się na działaniach terapeutycznych, które mają na celu poprawę jakości życia. Przyczyny tego typu zaburzeń nie są do końca znane, dlatego nie istnieje leczenie przyczynowe.
Nastolatkom oraz osobom dorosłym z zespołem Aspergera zaleca się terapię poznawczo-behawioralną. W niektórych przypadkach może być ona uzupełniona o leczenie farmakologiczne.
Leczenie uwzględnia również inne problemy, z którymi zmagają się osoby z zespołem Aspergera. Są nimi m.in. depresja, stany lękowe i bezsenność.
Zwraca się również uwagę na to, że osoby z zespołem Aspergera często cierpią z powodu zaburzeń żołądkowo-jelitowych. W związku z tym jednym z elementów leczenia powinna być indywidualnie dobrana dieta [1, 2].
Przypisy
[1] Skawina, Barbara. "„Autyzm i zespół Aspergera, objawy, przyczyny, diagnoza i współczesne metody terapeutyczne”." Nová sociálna edukácia človeka V, Medzinárodná interdisciplinárna vedecká konferencia, Prešov 7 (2016): 2016.
[2] https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/301788,zespol-aspergera-przyczyny-objawy-diagnostyka-i-terapia
