Zatoka szczękowa (łac. sinus maxillaris) inaczej jama Highmora to parzysta przestrzeń pneumatyczna, która zlokalizowana jest obustronnie w trzonie szczęki. W wyniku działania różnych czynników może dojść do rozwoju stanu zapalnego w jej obrębie. Czym jest zapalenie zatok i jak się objawia?
Czym jest zapalenie zatok szczękowych?
Zapalenie zatok szczękowych to stan zapalny, który obejmuje błonę śluzową zatok szczękowych (jednych z największych zatok przynosowych w twarzoczaszce). Powoduje on zablokowanie ujścia zatok do jamy nosowej, co umożliwia odprowadzanie wydzieliny z zatok i sprzyja jej gromadzeniu.
Stan zapalny może mieć charakter ostry lub przewlekły. O ostrych zapaleniu mówi się, gdy stan zapalny trwa krócej niż dwanaście tygodni. Po tym czasie przechodzi w przewlekłe zapalenie zatok.
Jak często występuje stan zapalny w obrębie błony śluzowej zatok szczękowych? Zapalenie zatok szczękowych to jedna z najczęstszych przyczyn wizyt u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Szacuje się, że częstość występowania wynosi około 6-15% w przypadku zapalenia o podłożu wirusowym i 0,5-2%, jeśli chodzi o zapalenie spowodowane zakażeniem bakteryjnym [1].
Przyczyny zapalenia zatok szczękowych
W zależności od przyczyny ostre zapalenie zatok szczękowych dzieli się na:
bakteryjne,
wirusowe,
powirusowe.
Najczęstszą przyczyną przewlekłego zapalenia zatok są nawracające infekcje układu oddechowego. Ponadto może być ono spowodowane polipami czy wadami anatomicznymi zatok. W takich przypadkach zapalenie zatok jest dwustronne.
Ze względu na bliskie sąsiedztwo z zębami stan zapalny w obrębie zatok szczękowych może być spowodowany niewyleczonym na czas zapaleniem przyzębia lub zębów. Jego przyczyną może być także wyrwanie zęba górnego lub leczenie kanałowe [1].
Objawy zapalenia zatok szczękowych
Wirusowe zapalenie zatok szczękowych o charakterze ostrym zazwyczaj ustępuje samoistnie w ciągu 7-10 dni. Jeśli po kilku dniach dojdzie do pogorszenia objawów lub nieprzyjemne dolegliwości utrzymują się powyżej 10 dni, można podejrzewać stan zapalny o podłożu bakteryjnym.
Jak objawia się zapalenie zatok szczękowych? Do głównych objawów należą:
pogorszenie lub utrata węchu,
wydzielina z nosa (przy tzw. katarze tylnym dochodzi do ściekania wydzieliny po tylnej ścianie gardła, co może prowadzić do wystąpienia kaszlu i chrypki),
ból u nasady nosa, który może nasilać się po schylaniu głowy).
Oprócz tego mogą pojawić się inne objawy pod postacią złego samopoczucia, pogorszenia smaku, bólów głowy czy obrzęku powiek. W przypadku zapalenia zębopochodnego mogą wystąpić także bóle zębów i nieprzyjemny zapach z ust.
Jeśli objawy utrzymują się dłużej niż 12 tygodni, mówi się o przewlekłym zapaleniu zatok. Charakteryzuje się ono okresami remisji i zaostrzeń [1].
Leczenie zapalenia zatok szczękowych
Jak diagnozuje się zapalenie zatok szczękowych? Lekarz ustala rozpoznanie na podstawie szczegółowego wywiadu lekarskiego, badania fizykalnego (u chorego stwierdza się bolesność dotykową przy dotykaniu twarzy i szyi), a także rynoskopii przedniej. Ostatnie z wymienionych badań polega na oglądaniu jamy nosa wziernikiem z użyciem lampy czołowej.
Początkowa faza ostrego zapalenia zatok szczękowych może być leczona tzw. domowymi metodami. Należy do nich płukanie nosa 0,9% roztworem NaCl (specjalny zestaw do płukania zatok można nabyć w aptece). Oprócz tego zaleca się przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które pomagają złagodzić ból i stan zapalny.
W celu wzmocnienia odporności warto rozważyć również suplementację np. witaminy C, cynku czy kwasów omega-3. Źródłem tych składników jest także urozmaicona dieta, dlatego w ramach wspomagania leczenia stanu zapalnego należy zadbać o zdrowe odżywianie. Źródłem składników o korzystnym wpływie na funkcjonowanie układu odpornościowego są m.in. tłuste ryby morskie, orzechy włoskie, nasiona chia, świeże warzywa i owoce.
Leczenie zapalenia zatok może skończyć się na wizycie u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i leczeniu objawowym. Jednak w niektórych przypadkach wymaga pilnego zgłoszenia się na SOR. Objawami alarmowymi są m.in. podwójne widzenie, silny ból głowy czy pogorszenie ostrości wzroku [1].
Przypisy
[1] https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-nosa-i-zatok/179617,zapalenie-zatok-przynosowych
