Ucho zewnętrzne (łac. auris externa) zbudowane jest z przewodu słuchowego zewnętrznego oraz małżowiny usznej. Od ucha środkowego oddziela je błona bębenkowa. Gdy w obrębie którejś z tych struktur pojawi się stan zapalny mówi się o zapaleniu uchu zewnętrznego (inaczej „uchu pływaka”). Co to za choroba, jak się objawia i jak wygląda jej leczenie?
Czym zapalenie ucha zewnętrznego?
Zapalenie ucha zewnętrznego to proces zapalny, który może obejmować błonę bębenkową, małżowinę uszną i przewód słuchowy zewnętrzny. W języku potocznym nazywane jest „uchem pływaka”, ponieważ w czasie wakacji więcej osób zgłasza się do lekarza z objawami zapalenia ucha zewnętrznego. Podczas zbierania wywiadu lekarskiego okazuje się, że wcześniej kąpały się w jeziorze lub morzu. Jednak pomimo tej nazwy, zapalenie ucha zewnętrznego ma różne przyczyny.
Jest to choroba, która występuje zarówno u osób dorosłych, jak i dzieci. Częstość jej występowania zależy od różnych czynników: etiologii, postaci zakażenia i wieku [1, 2].
Przyczyny zapalenia ucha zewnętrznego
Zapalenie ucha zewnętrznego może być spowodowane przez grzyby, bakterie lub wirusy. Przyczyną bakteryjnej infekcji ucha zewnętrznego jest najczęściej gronkowiec złocisty (łac. Staphylococcus aureus) lub pałeczka ropy błękitnej (łac. Pseudomonas aeruginosa).
Spośród zakażeń wirusowych najczęstszą przyczyną jest półpasiec uszny, spowodowany aktywacją przetrwałego zakażenia wirusem Varicella-Zoster. Z kolei za infekcje grzybicze odpowiada przede wszystkim gatunek Candida.
Zakażeniom bakteryjnym, wirusowym lub grzybiczym sprzyjają:
częste korzystanie z basenu (ponieważ wilgotne środowisko jest dobrym podłożem do namnażania się drobnoustrojów chorobotwórczych),
zmiany pH w przewodzie słuchowym, których przyczyną są różne choroby (np. cukrzyca),
częste używanie patyczków do uszu (może być to przyczyną podrażnienia przewodu słuchowego).
W niektórych przypadkach zapalenie ucha zewnętrznego ma podłoże egzematyczne. Stan zapalny może pojawić się u osób, które chorują na atopowe zapalenie skóry (AZS), świerzbiączkę, łuszczycę czy liszaj rumieniowaty [1, 2].
Objawy zapalenia ucha zewnętrznego
Objawy zapalenia ucha zewnętrznego zależą m.in. od etiologii. W przypadku stanu zapalnego wywołanego zakażeniem bakteryjnym obserwuje się silny ból, wyciek ropny z ucha, przekrwioną i obrzękniętą skórę przewodu słuchowego zewnętrznego oraz pogorszenie słuchu (wynikające z zalegania wydzieliny i zwężenia przewodu słuchowego).
Z kolei dla półpaśca usznego charakterystyczne jest pojawienie się pęcherzyków w okolicy przewodu słuchowego zewnętrznego i małżowiny usznej. Wystąpienie wykwitów skórnych często poprzedza bardzo silny ból. Ponadto u większości chorych obserwuje się niedowład nerwu twarzowego lub obwodowe porażenie.
Inaczej wyglądają objawy zapalenia ucha zewnętrznego spowodowanego infekcją grzybiczą. Chorzy zgłaszają kleisty wyciek z ucha o nieprzyjemnym zapachu i świąd [1].
Leczenie zapalenia ucha zewnętrznego
W razie pojawienia się niepokojących objawów należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. W przeciwnym razie może dojść do groźnych powikłań (np. uszkodzenia słuchu).
Przebieg leczenia zależy przede wszystkim od przyczyny stanu zapalnego. W przypadku zakażenia bakteryjnego wdraża się antybiotykoterapię. Oprócz podawania antybiotyków stosuje się roztwór kwasu octowego lub bornego w celu zakwaszenia wnętrza przewodu słuchowego zewnętrznego.
Z kolei leczenie półpaśca usznego polega na podawaniu leków przeciwwirusowych, a także tabletek przeciwbólowych i przeciwwymiotnych. W przypadku porażenia nerwu twarzowego zaleca się również rehabilitację [1].
Profilaktyka zapalenia ucha zewnętrznego
W celu zminimalizowania ryzyka wystąpienia zapalenia ucha zewnętrznego należy przestrzegać kilku zasad. Zaleca się m.in. czyszczenie przewodu słuchowego za pomocą środków, które rozpuszczają zalegającą w uchu woskowinę i sprawdzanie, czy woda nie zalega w uszach po kąpieli. Ponadto wskazane jest dbanie o dobrą odporność. W ten sposób zmniejsza się ryzyko infekcji wirusowej, bakteryjnej czy grzybiczej [1].
Przypisy
[1] https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/106224,zakazenia-ucha-zewnetrznego
[2] Bartoszewicz, Robert, et al. "Zapalenie ucha zewnętrznego." Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny 1.2 (2012): 110-116.
