Zapalenie ucha objawia się bólem, wyciekiem ropnym, pogorszeniem słuchu, a nawet szumami usznymi czy zawrotami głowy. Infekcja może dotyczyć ucha zewnętrznego, wewnętrznego lub środkowego. Jak leczyć i przeciwdziałać stanom zapalnym w uchu?
Jest wiele czynników, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia stanów zapalnych uszu, w tym m.in. osłabienie odporności, stany zapalne górnych dróg oddechowych, alergie, choroba refluksowa, zaburzenia budowy anatomicznej, a także zanieczyszczenia środowiska, przebywanie w dużych skupiskach ludzkich (np. środki komunikacji, szkoły, przedszkola). Znaczenie ma również wiek pacjenta, ponieważ inny jest mechanizm infekcji uszu u dzieci, dorosłych i osób w wieku starszym. Stany zapalne uszu powodują nie tylko dolegliwości bólowe, ale również mogą prowadzić do groźnych powikłań, dlatego też istotne jest odpowiednie leczenia i profilaktyka nawrotowych zapaleń uszu1.
Zapalenie ucha zewnętrznego i wewnętrznego
Przy zapaleniu ucha zewnętrznego stan zapalny obejmuje zewnętrzny przewód słuchowy. Najczęściej dotyczy dzieci w wieku między 5. a 14. rokiem życia. Zakażenie wywołują zwykle bakterie, rzadziej grzyby. Przyczyną mogą być zaburzenia pracy gruczołów łojowych. Infekcjom sprzyja też nadmierne usuwanie woszczku (np. przy pomocy patyczków), który spełnia funkcje ochronne w uchu. Ryzyko stanów zapalnych zwiększa się w miesiącach letnich ze względu na częste korzystanie z kąpielisk wodnych i wyższą temperaturę otoczenia. Do objawów zaliczamy: silny ból ucha, swędzenie i uczucie pełności, czasami upośledzenie słuchu, bolesność przy ucisku, wyciek z ucha. Dolegliwości najczęściej ujawniają się nagle2.
Proces zapalny obejmujący ucho wewnętrzne określany jest mianem zapalenia błędnika. Wywołany jest przez wirusy, rzadziej inne patogeny. Najczęściej stanowi powikłanie po długo trwającym zapaleniu ucha środkowego. W tym przypadku nie pojawiają się dolegliwości bólowe, ale objawy takie jak: zawroty głowy, zaburzenia równowagi, nudności, wymioty, oczopląs3.
Zapalenie ucha środkowego
Ostre zapalenie ucha środkowego to infekcja, w której dochodzi do zakażenia płynu w uchu środkowym i zapalenia błony śluzowej wyściełającej przestrzeń ucha środkowego. Częściej dotyczy dzieci niż dorosłych. U dorosłych najczęściej poprzedza go infekcja górnych dróg oddechowych (np. przeziębienie) lub zaostrzenie objawów alergicznego nieżytu nosa.
Typowym objawem jest ból ucha. Gdy dojdzie do pęknięcia błony bębenkowej, dolegliwości bólowe mogą ustąpić, jednak pojawia się ropny wyciek z ucha4.
Jak leczyć zapalenie ucha?
W przypadku objawów wskazujących na zapalenie ucha zaleca się kontakt z lekarzem. Pacjenci zwykle najpierw trafiają do lekarza POZ, jednak w uzasadnionych przypadkach konieczna jest wizyta u otolaryngologa.
Przy zapaleniu ucha zewnętrznego niezbędne jest oczyszczenie przewodu słuchowego z zalegających złogów i wydzieliny, uzasadniona może być miejscowa antybiotykoterapia i leczenie przeciwbólowe5. Zapalenie błędnika najczęściej ustępuje już po kilku dniach. W niektórych przypadkach może być wskazane leczenie szpitalne lub z zastosowaniem antybiotyków (w zależności od czynnika wywołującego zakażenie)6. Ostre zapalenie ucha środkowego najczęściej leczy się antybiotykami7.
Profilaktyka zapalenia ucha
Chociaż trudno całkowicie wyeliminować ryzyko wystąpienia infekcji ucha, można ograniczyć wpływ czynników sprzyjających występowaniu zakażeń. W ramach profilaktyki zaleca się:
unikania zalegania wody w przewodzie słuchowym,
ostrożne czyszczenie uszu, szczególnie z zastosowaniem patyczków (nie zaleca się nadmiernego zmniejszania ilości produkowanej woszczyny),
przeciwdziałanie urazom, które powodują przerwanie ciągłości naskórka w uchu,
unikania długotrwałego stosowania kropli do uszu z antybiotykami,
unikania zbyt długiego przebywania w ciepłych i wilgotnych pomieszczeniach8.
Jak dbać o higienę uszu i przeciwdziałać infekcjom?
Higiena uszu jest ważna, chociaż wymaga też odpowiedniego podejścia. Zabiegi z zakresu czyszczenia uszu najlepiej wykonywać z zastosowaniem specjalnych preparatów, które sprzyjają usuwaniu nadmiaru woskowiny, a jednocześnie chronią kanał słuchowy. Najlepiej wybierać środki zawierające naturalne składniki. W przypadku dolegliwości bólowych można sięgnąć po wyroby medyczne, które łagodzą nieprzyjemne objawy. Wszystkie niezbędne produkty do higieny i wspomagania leczenia stanów zapalnych uszu znajdziesz w aptece e-Ziko.
Przypisy
1 Dąbrowski P., Nawracające infekcje uszu, Lekarz POZ 6/2018, s. 453.
2 Makuszewska M., Leczenie ostrego zapalenia ucha zewnętrznego w świetle aktualnych wytycznych, https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/ucho/299980,leczenie-ostrego-zapalenia-ucha-zewnetrznego-w-swietle-aktualnych-wytycznych, [dostep: 04.11.2022]
3 Wiercińska M., Zapalenie błędnika: przyczyny, objawy i leczenie, https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/178621,zapalenie-blednika, [dostep: 04.11.2022]
4 Wiercińska M., Ostre i przewlekłe zapalenie ucha środkowego: przyczyny, objawy i leczenie, https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/177491,ostre-zapalenie-ucha-srodkowego, [dostep: 04.11.2022]
5 Cyt. Makuszewska M., Leczenie ostrego zapalenia ucha…
6 Cyt. Wiercińska M., Zapalenie błędnika: przyczyny…
7 Cyt. Wiercińska M., Ostre i przewlekłe zapalenie…
8 Zagor M., Czarnecka P., Janoska-Jaździk M., Zakażenia ucha zewnętrznego, https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/106224,zakazenia-ucha-zewnetrznego, [dostep: 04.11.2022]
