Tchawica (łac. trachea) to narząd układu oddechowego umiejscowiony w śródpiersiu. Stanowi przedłużenie krtani i zapewnia stały dopływ powietrza do płuc. W wyniku zakażenia wirusem (rzadziej bakterią atypową) może dojść do rozwoju stanu zapalnego w jego obrębie. Ze względu na umiejscowienie tchawicy, izolowane zapalenie występuje bardzo rzadko. Najczęściej towarzyszy mu zapalenie krtani lub oskrzeli (szczególnie jeśli zapalenie tchawicy jest późno zdiagnozowane i nieprawidłowo leczone).
Przyczyny zapalenia tchawicy
Najczęstszą przyczyną zapalenia tchawicy jest zakażenie wirusem oddechowym (zazwyczaj adenowirusem, wirusem RSV lub paragrypy). Rzadziej za rozwój stanu zapalnego odpowiada zakażenie bakteryjne lub wdychanie środków chemicznych, które podrażniają drogi oddechowe.
Do zakażenia może dojść podczas przebywania w pobliżu chorego, który kaszle lub kicha. Narażeni są na nie zarówno dorośli, jak i dzieci. Większe ryzyko odnotowuje się u osób dorosłych, które palą papierosy. Wynika to z uszkodzenia nabłonka dróg oddechowych w wyniku ciągłego działania dymu tytoniowego [1].
Objawy zapalenia tchawicy
Zapalenie tchawicy daje objawy ogólne, które obserwuje się również przy innych infekcjach. U chorego pojawiają się ogólne osłabienie i poczucie rozbicia, a także gorączka.
W niektórych przypadkach dochodzą do tego: uczucie nasilonej duszności, ból w obrębie szyi i za mostkiem. Dodatkowo mogą wystąpić objawy związane ze współistniejącym zapaleniem krtani: ból gardła i chrypka.
Jednak najbardziej uciążliwym objawem zapalenia tchawicy jest uporczywy, suchy kaszel. Pojawia się w dzień i w noc, przez co utrudnia zarówno codzienne funkcjonowanie, jak i zaburza sen.
Objawy zapalenia tchawicy u dzieci i dorosłych są podobne. Z reguły pojawiają się po kilku dniach od zakażenia wirusem lub bakterią. Na początku przypominają przeziębienie, ale z czasem ulegają nasileniu i stają się dość charakterystyczne.
Nie należy lekceważyć objawów zapalenia tchawicy, ponieważ nieleczone może szybko przejść w zapalenie oskrzeli lub płuc. Ryzyko jest większe u osób z przewlekłymi chorobami układu oddechowego sup>[1].
Leczenie zapalenia tchawicy
Zapalenie tchawicy rozpoznaje się na podstawie dokładnego wywiadu, badania przedmiotowego oraz badań dodatkowych. Lekarz może zlecić wymaz gardła, a także RTG tchawicy i klatki piersiowej. W niektórych przypadkach wykonuje się również badanie nasycenia krwi tlenem.
Początkowa faza choroby może przypominać przeziębienie. Mimo wszystko nie należy lekceważyć objawów. Wczesne rozpoznanie zapalenia tchawicy i wdrożenie leczenia zmniejsza ryzyko powikłań (które w skrajnych przypadkach zagrażają nie tylko zdrowiu, ale i życiu).
Jak wygląda leczenie? Jeśli zapalenie tchawicy jest spowodowane zakażeniem bakteryjnym, zaleca się antybiotykoterapię. Oprócz tego wdraża się leczenie objawowe.
Jednak częstszą przyczyną rozwoju choroby jest zakażenie wirusowe. W tym przypadku antybiotykoterapia jest nieskuteczna. Zamiast antybiotyku stosuje się leczenie objawowe. Niezależnie od przyczyny stanu zapalnego obejmuje ono podawanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych (np. z paracetamolem, które są dostępne bez recepty), a także syropów na kaszel.
W złagodzeniu uporczywego kaszlu pomagają także domowe sposoby np. inhalacje pary wodnej z olejkiem eukaliptusowym lub sosnowym. Ponadto ważna jest odpowiednia ilość wypoczynku i snu, nawadnianie organizmu, a także unikanie czynników, które podrażniają drogi oddechowe (należy do nich m.in. dym tytoniowy).
Jeśli wystąpią bardzo silne duszności, lekarz może zlecić również leki rozszerzające drogi oddechowe i wziewne glikokortykosteroidy. W bardzo skrajnych przypadkach konieczna jest hospitalizacja [1].
Profilaktyka zapalenia tchawicy
Najczęstszą przyczyną zapalenia tchawicy są wirusy przenoszone drogą kropelkową. W związku z tym należy unikać bezpośredniego kontaktu z chorymi, którzy kaszlą i kichają.
Dodatkowo warto zadbać o wzmocnienie odporności. Pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu immunologicznego ma dieta bogata w składniki o działaniu immunomodelującym (m.in. witaminę C, cynk) [2].
Przypisy
[1] Blot M., Bonniaud-Blot P., Favrolt N. i wsp. Update on childhood and adult infectious tracheitis. Med Mal Infect. 2017, 47(7): 443-452.
[2] Krzysik M., Biernat J., Grajeta H. "Wpływ wybranych składników odżywczych pożywienia na funkcjonowanie układu odpornościowego Cz. II. Immunomodulacyjne działanie witamin i pierwiastków śladowych na organizm człowieka." Adv. Clin. Exp. Med 16.1 (2007): 123-133.
