Osłabienie mięśni i ból przy ucisku to mało charakterystyczne objawy, które mogą pojawić się po zbyt intensywnym treningu, urazie czy w przebiegu chorób układu ruchu. Jeśli towarzyszą im również inne niepokojące sygnały (np. duszność, trudności w mówieniu i podnoszeniu się z pozycji siedzącej), można przypuszczać, że doszło do zapalenia skórno-mięśniowego. Co to za choroba i jakie są jej przyczyny?
Czym jest zapalenie skórno-mięśniowe?
Zapalenie skórno-mięśniowe (czyli Dermatomyositis) to samoistne, przewlekłe zapalenie mięśni, któremu towarzyszą charakterystyczne zmiany skórne. Zazwyczaj stan zapalny obejmuje pas biodrowy i barkowy, a zmiany skórne występują na kończynach i twarzy. Jednak tak naprawdę zajęte mogą być różne mięśnie – łącznie z mięśniem sercowym i mięśniami oddechowymi.
Jak często występuje zapalenie skórno-mięśniowe? Zachorowalność w populacji ogólnej wynosi 0,5-8 przypadków na milion (rocznie). Częściej chorują kobiety i osoby w wieku 45-60 lat [1, 2].
Przyczyny zapalenia skórno-mięśniowego
Przyczyny zapalenia skórno-mięśniowego nie są do końca znane. Przypuszcza się, że za rozwój choroby odpowiadają czynniki genetyczne i środowiskowe. Większe ryzyko zachorowania obserwuje się u osób z predyspozycjami genetycznymi, u których doszło do infekcji wirusowej.
Zachorowania na zapalenie skórno-mięśniowe obserwuje się też wśród dzieci. W przypadku tej grupy wiekowej choroba jest zazwyczaj powiązana z zakażeniem wirusem (np. Coxackie).
Ponadto wskazuje się na związek zapalenia skórno-mięśniowego z nowotworami. Zaobserwowano, że przewlekłe zapalenie mięśni i zmiany skórne mogą towarzyszyć nowotworowi żołądka, narządów rodnych (w przypadku kobiet) i białaczce [1, 2].
Objawy zapalenia skórno-mięśniowego
Najczęściej objawy zapalenia skórno-mięśniowego narastają stopniowo. Rzadziej choroba ma ostry przebieg.
Głównym objawem jest osłabienie mięśni – szczególnie w okolicy karku, grzbietu, bioder i barków. Powoduje to problemy z wykonywaniem codziennych czynności: wstawaniem z pozycji siedzącej, wchodzeniem po schodach czy podnoszeniem ciężkich przedmiotów. W przypadku ostrego początku choroby mogą pojawić się również trudności ze wstawaniem z pozycji leżącej.
Oprócz osłabienia pojawia się ból mięśni i bolesność przy ich ucisku. W związku z tym, że stan zapalny rozwija się w obrębie różnych mięśni, mogą wystąpić również objawy ze strony układu oddechowego, pokarmowego i krążenia m.in.:
- trudności w przełykaniu pokarmu i mówieniu,
- duszność spowodowana zajęciem mięśni oddechowych,
- zapalenie i ból stawów (zazwyczaj stawów rąk),
- refluks żołądkowo-przełykowy,
- zaburzenia rytmu serca,
- zmiany w płucach (np. choroba śródmiąższowa, zapalenie zachłystowe).
U chorych pojawia się również fioletowy rumień wokół oczu (nazywany rumieniem heliotropowym). W niektórych przypadkach występuje on również w okolicy barków, karku, a także na udach i twarzy. Często towarzyszy mu nadwrażliwość na światło słoneczne, a w przypadku rumienia zlokalizowanego wokół oczu także obrzęk powiek [1, 2].
Leczenie zapalenia skórno-mięśniowego
Diagnostyka zapalenia skórno-mięśniowego obejmuje szczegółowy wywiad lekarski, badania laboratoryjne (m.in. oznaczenie przeciwciał przeciwjądrowych), ocenę mikroskopową wycinka mięśnia, ewentualnie elektromiografii. Pod uwagę brane są także charakterystyczne zmiany skórne.
Jak przebiega leczenie zapalenia skórno-mięśniowego? Polega ono przede wszystkim na przyjmowaniu dużych dawek glikokortykosteroidów (dożylnie lub doustnie). Jeśli taki sposób leczenia nie przynosi oczekiwanych efektów w ciągu dwóch miesięcy, wdrażane są leki immunosupresyjne.
W przebiegu zapalenia skórno-mięśniowego występuje nadwrażliwość na światło słoneczne. W związku z tym zaleca się, aby osoby chore stosowały kremu ochronne z filtrem UV.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie? Tak, ale i tak konieczne jest leczenie podtrzymujące, które trwa około 3 lata. W tym czasie zaleca się regularne wykonywanie badań aktywności enzymów mięśniowych [2].
