Zapalenie opłucnej to stan zapalny obejmujący opłucną – rodzaj worka zbudowanego z błony surowiczej, w którym znajdują się płuca. Błona ta składa się z dwóch blaszek: trzewnej i ściennej. W prawidłowych warunkach znajduje się między nimi niewielka ilość płynu umożliwiającego swobodne rozprężanie się płuc. Problem pojawia się, gdy jest go za dużo. Gromadzenie się większej ilości płynu w jamie opłucnej wskazuje na stan zapalny. Najczęściej jest on spowodowany różnymi czynnikami aktywującymi proces zapalny (należą do nich m.in. nowotwory, zakażenia, powikłania po operacjach w obrębie klatki piersiowej). Ważne, aby jak najwcześniej wykryć stan zapalny obejmujący opłucną, ponieważ może prowadzić on do niewydolności prawej komory serca, ciężkich zaburzeń oddychania, a nawet śmierci.
Przyczyny zapalenia opłucnej
Do najczęstszych przyczyn zapalenia opłucnej należą zakażenia wirusowe i bakteryjne. Wśród innych można wymienić: nowotwory (szczególnie międzybłoniak opłucnej, czyli najczęstszy rak opłucnej), zatorowość płucną, zawał serca, gruźlicę, zaburzenia endokrynologiczne, stan po operacji w obrębie klatki piersiowej, choroby autoimmunologiczne (m.in. reumatoidalne zapalenie stawów – RZS), a także schorzenia wątroby, nerek czy trzustki [1, 3].
Objawy zapalenia opłucnej
Pierwsze objawy zapalenia opłucnej pojawiają się nagle. Są to kaszel, osłabienie oraz inne objawy wskazujące na stan zapalny. W związku z tym mogą być mylone ze zwykłą infekcją.
W miarę rozwoju choroby dochodzą do nich objawy takie jak:
ogólne osłabienie,
duszność,
ból w fazie szczytowej wdechu,
gorączka,
płytki oddech.
Nie są to objawy, które jednoznacznie wskazują na zapalenie otrzewnej. Wymagają różnicowania z innymi chorobami. Duszność może wskazywać na inne schorzenie w obrębie układu oddechowego (np. astmę, obturacyjną chorobę płuc) albo takie, które nie jest z nim związane (pojawia się m.in. w przebiegu nerwicy, chorób układu krążenia) [1, 2, 3].
Leczenie zapalenia opłucnej
Jak wygląda diagnostyka zapalenia opłucnej? W trakcie badania lekarz stwierdza charakterystyczne tarcie blaszek opłucnej, zmniejszenie drżenia piersiowego, a także szmer oskrzelowy. Dodatkowo zleca zdjęcie rentgenowskie, które pokazuje poziom płynu w płucu.
Przed wdrożeniem leczenia ważne jest także ustalenie przyczyny zapalenia opłucnej. W tym celu lekarz nakłuwa jamę opłucnej i pobiera próbkę płynu. Trafia ona do laboratorium, gdzie badane są: poziom LDH, pH, zapach, kolor, leukocyty oraz zawartość glukozy.
W przypadku zdiagnozowania suchego zapalenia opłucnej (które może wchłonąć się samoistnie) celem leczenia jest przede wszystkim kontrola choroby podstawowej. Oprócz tego lekarz może zalecić stosowanie leków przeciwkaszlowych (np. w postaci syropów), a także drenaże klatki piersiowej i odpoczynek. W opornych przypadkach konieczne może być również leczenie przeciwbólowe. Polega ono na założeniu blokady nerwów, które zaopatrują dany segment płuca.
Inaczej wygląda to w przypadku wysiękowego zapalenia opłucnej, które charakteryzuje się dużą objętością wysięku i może mieć charakter ropny, surowiczy lub krwotoczny. U chorych z wysiękowym zapaleniem opłucnej leczenie rozpoczyna się od podawania antybiotyków i glikokortykosteroidów. W niektórych przypadkach niezbędne jest także nakłucie jamy opłucnej w celu podania leku bezpośrednio do miejsca zmienionego zapaleniem.
W celu złagodzenia objawów stosuje się również domowe metody. Chorym zaleca się leżenie na zdrowym boku z wałkiem podłożonym pod klatkę piersiową, a także proste ćwiczenia oddechowe.
Nieleczone zapalenie opłucnej może dawać poważne powikłania. Zależą one m.in. od czynnika, który doprowadził do rozwoju stanu zapalnego. Jeśli była nim infekcja zaniechanie leczenia może spowodować powstanie ropnia płucnego i sepsę (jej skutki są groźne dla zdrowia, a nawet życia). Z kolei w przypadku stanu zapalnego, który rozwinął się w wyniku zabiegu kardiochirurgicznego zaniedbania znacznie wydłużają okres rekonwalescencji [1, 3].
Przypisy
[1] https://www.mp.pl/pacjent/pulmonologia/choroby/301539,zapalenie-oplucnej-przyczyny-objawy-i-leczenie
[2] https://www.nhlbi.nih.gov/health/pleural-disorders
[3] https://www.medicalnewstoday.com/articles/158813#summary
