Naczynia krwionośne stanowią część układu krążenia i odpowiadają za transport krwi. W wyniku działania czynników infekcyjnych i nieinfekcyjnych może dojść do rozwoju stanu zapalnego w ich obrębie, a następnie zniszczenia. Czym jest zapalenie naczyń? Jakie daje objawy?
Czym jest zapalenie naczyń?
Zapalenie naczyń to grupa chorób, w których przebiegu dochodzi do zapalenia ściany naczyń krwionośnych i ich zniszczenia. Konsekwencją zapalenia naczyń mogą być krwawienia i ograniczenia przepływu krwi, a także niedokrwienie i martwica niektórych tkanek.
Zgodnie z klasyfikacją zaproponowaną w 1992 roku w Chapel Hill, a następnie oficjalnie zmodyfikowaną w 2012 roku, choroby zaliczane do tej grupy dzielą się na:
- zapalenia dużych naczyń (olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic i zapalenie tętnic Takayasu),
- zapalenia średnich naczyń (choroba Kawasaki, guzkowe zapalenie tętnic),
- zapalenia małych naczyń (m.in. ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń, mikroskopowe zapalenie naczyń),
- zapalenia różnych naczyń (m.in. zapalenie naczyń w zespole Cogana),
- zapalenia naczyń dotyczące jednego narządu (m.in. izolowane zapalenie aorty, zapalenie tętnic skóry),
- zapalenia naczyń w przebiegu chorób układowych (m.in. sarkoidalnego zapalenia naczyń, reumatoidalnego zapalenia naczyń),
- zapalenie naczyń związane z prawdopodobną etiologią (m.in. kiłowe zapalenie aorty) [1].
Przyczyny zapalenia naczyń
Ze względu na przyczynę, zapalenia naczyń dzieli się na:
- infekcyjne, które jest spowodowane inwazją i namnażaniem się drobnoustrojów chorobotwórczych w ścianach naczyń);
- nieinfekcyjne;
Do drugiej z wymienionych grup zalicza się zapalenia naczyń w chorobach układowych, a także zapalenia naczyń o prawdopodobnej etiologii (np. związane z chorobą nowotworową, przyjmowaniem niektórych leków) [1], [3].
Objawy zapalenia naczyń
Zapalenia naczyń to grupa obejmująca różne schorzenia. Ciężko opisać wszystkie w jednym miejscu, dlatego poniżej przedstawiono wybrane schorzenia zaliczane do tej grupy.
- Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic (GCA): proces zapalny obejmuje średnie i duże tętnice (aortę, tętnice skroniowe). Uznaje się je za najczęstszy rodzaj zapalenia naczyń. Objawia się zaburzeniami widzenia, stanami podgorączkowymi i gorączką, bólami głowy i chromaniem żuchwy.
- Guzkowe zapalenie tętnic: może obejmować każdy narząd, dlatego daje zróżnicowane objawy. W początkowym stadium objawia się m.in. niezamierzonym spadkiem masy ciała, gorączką i bólem mięśni.
- Choroba Kawasaki (inaczej zespół skórno-śluzówkowo-węzłowy): charakteryzuje się zmianami węzłów chłonnych, spojówek, skóry i błon śluzowych. Daje objawy pod postacią wysokiej gorączki (utrzymującą się do dwóch tygodni), zmianami skórnymi, obrzękami nóg i rąk, a także złuszczaniem się skóry wokół paznokci.
- Mikroskopowe zapalenie naczyń: często przebiega bezobjawowo. Jeśli już pojawiają się jakieś niepokojące objawy, są to np. duszności, bóle brzucha z krwawieniami czy delikatna neuropatia obwodowa [2].
Leczenie zapalenia naczyń
Diagnostyka i leczenie zależy od danej jednostki chorobowej. W celu rozpoznania zapalenia naczyń wykonuje się np. badania laboratoryjne krwi, rezonans magnetyczny, tomografię komputerową czy badanie USG. W niektórych przypadkach konieczna jest również konsultacja z lekarzem dermatologiem.
Jak wygląda leczenie? Poniżej przedstawiono opis metod leczenia wybranych chorób zaliczanych do zapalenia naczyń.
- GCA: podawanie glikokortykosteroidów, tocilizumabu i metotreksatu. Odpowiednio dobrane i szybko podjęte leczenie zmniejsza ryzyko ślepoty.
- Guzkowe zapalenie tętnic: osobom z tą chorobą podaje się glikokortykosteroidy, cyklofosfamid lub leki przeciwwirusowe (w przypadku zapalenia naczyń spowodowanego zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu B).
- Choroba Kawasaki: chorym podaje się dożylnie immunoglobuliny. Ponadto zaleca się stosowanie kwasu acetylosalicylowego i kilkuletnią obserwację.
- Mikroskopowe zapalenie naczyń: w przypadku tej choroby stosuje się m.in. cyklofosfamid (lek o działaniu immunosupresyjnym i przeciwnowotworowym) [2].
