Powstawanie dodatkowych kanałów łączących cewkę moczową z powierzchnią trzonu prącia, wytworzenie przetok łączących kanał pochwy ze światłem odbytnicy czy owrzodzenie lokalnych węzłów chłonnych – to przykładowe powikłania nieleczonego wrzodu wenerycznego. Choroby, która najczęściej występuje w krajach rozwijających się, ale może pojawić się również u mieszkańców krajów rozwiniętych podróżujących w takie miejsca. Jakie są przyczyny i objawy wrzodu wenerycznego?
Czym jest wrzód weneryczny?
Wrzód weneryczny (inaczej wrzód miękki) należy do chorób przenoszonych drogą płciową, które występują endemicznie na terenie krajów będących w fazie rozwoju. W państwach rozwiniętych jest rzadkim problemem, ale może pojawić się u osób, które podróżowały do krajów rozwijających się lub korzystały z komercyjnych usług seksualnych.
Wrzód miękki występuje u obu płci. Jednak częściej diagnozuje się go u mężczyzn [1].
Przyczyny wrzodu wenerycznego
Przyczyną wrzodu wenerycznego jest zakażenie bakterią Haemophilus ducreyi. Prawdopodobnie dochodzi do niego poprzez mikrootarcia błon śluzowych narządów płciowych i naskórka podczas kontaktów seksualnych [1], [2], [3].
Objawy wrzodu wenerycznego
Jak objawia się wrzód miękki? Niepokojące sygnały pojawiają się mniej więcej po 4-7 dniach od zakażenia bakterią. Pierwszym objawem jest zaczerwieniona grudka. Z czasem przekształca się ona w krostę, która pęka i tworzy bolesne, płytkie owrzodzenie. Jego brzegi są lekko uniesione i nierówne.
W przypadku mężczyzn grudka występuje najczęściej na wędzidełku i napletku. Z kolei u kobiet obserwuje się ją na szyjce macicy, sromie lub okolicy okołoodbytniczej. Rzadziej obserwuje się ją na palcach rąk, piersiach czy wewnętrznej stronie ud.
U około 50% chorych oprócz grudki stwierdza się bolesne powiększenie węzłów chłonnych (najczęściej okolicy pachwinowej). Mogą one ulec spontanicznemu rozpadowi z przebiciem na powierzchnię skóry.
Lekceważenie tych objawów może doprowadzić do powikłań. Należą do nich: przetoki cewkowe (dodatkowe kanały łączące cewkę moczową z powierzchnią trzonu prącia), stulejka, owrzodzenie lokalnych węzłów chłonnych czy wytworzenie przetok łączących kanał pochwy ze światłem odbytnicy (u kobiet) [2], [3].
Leczenie wrzodu wenerycznego
Pierwszym etapem diagnostyki jest zebranie szczegółowego wywiadu lekarskiego, który wskazuje, że źródłem objawów może być zakażenie bakterią Haemophilus ducreyi. Oprócz zebrania wywiadu lekarz zwraca uwagę na objawy, takie jak powiększenie węzłów chłonnych (szczególnie pachwinowych) i owrzodzenia.
Przy podejrzeniu wrzodu miękkiego drugim etapem diagnostyki jest pobranie wycinka z brzegu owrzodzenia do hodowli bakteryjnej (rzadziej przeprowadza się identyfikację materiału genetycznego za pomocą metody PCR).
W celu rozpoznania wrzodu wenerycznego można wykonać badania potwierdzające zakażenie bakterią Haemophilus ducreyi. Jednak mają one dwie zasadnicze wady: charakteryzują się niską czułością (około 80%) i słabą dostępnością. W związku z tym częściej stawia się diagnozę na podstawie wywiadu lekarskiego, cech klinicznych, a także negatywnych wyników badań w kierunku zakażenia wirusem opryszczki pospolitej lub krętkiem bladym.
Diagnostyka wrzodu wenerycznego wymaga różnicowania z innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową, które dają podobne objawy. Mowa tu o opryszczce narządów płciowych i zmianach pierwotnych występujących w przebiegu kiły.
Po ustaleniu rozpoznania wdraża się antybiotykoterapię. Choremu podaje się np. ceftriakson lub erytromycynę.
W przypadku wczesnego rozpoznania i właściwego leczenia rokowania są dobre. Owrzodzenie znika po około 7-14 dniach, choć może pozostawiać blizny, jeśli jest duże. Dłużej utrzymują się zmiany w obrębie węzłów chłonnych. Czasami konieczne jest wykonanie nacięcia i odessanie treści za pomocą igły [2], [3].
Profilaktyka wrzodu wenerycznego
Wrzód miękki to choroba, która rzadko występuje w państwach rozwiniętych. Jednak mieszkańcy takich krajów też są narażeni na zakażenie bakterią Haemophilus ducreyi (szczególnie w czasie podróży). W ramach profilaktyki powinni pamiętać o unikaniu przygodnych kontaktów seksualnych i używaniu prezerwatyw.
Przypisy
[1] Duś, Monika. "Wrzód miękki–obraz kliniczny, współczesna epidemiologia, diagnostyka i leczenie."
[2] Korzeniewski, Krzysztof. "Choroby przenoszone drogą płciową u powracających z podróży." Forum Medycyny Rodzinnej. Vol. 14. No. 1. 2020.
[3] https://wylecz.to/ginekologia/wrzod-weneryczny/
