Uczulenie na słońce (inaczej fotodermatoza) to nieprawidłowa reakcja skóry na promienie słoneczne. Nie jest związana z aktywacją układu immunologicznego. Wynika ze zmian, które zachodzą w skórze pod wpływem słońca. W związku z tym bardziej trafne jest nazywanie jej nadwrażliwością na słońce. Ważniejsza od nazewnictwa jest jednak odpowiedź na pytanie o to co sprawia, że niektórzy mogą cieszyć się piękną opalenizną, a inni zmagają się z fotodermatozą?
Przyczyny uczulenia na słońce
Nadwrażliwość na słońce dzieli się na:
idiopatyczną, której przyczyny nie są znane (zaliczają się do niej m.in. pokrzywka słoneczna, przewlekłe posłoneczne zapalenie skóry);
egzogenną, która pojawia się po ekspozycji na słońce i zadziałaniu dodatkowego czynnika (np. leku);
endogenną spowodowaną czynnikami wewnętrznymi np. niedoborem witamin z grupy B;
genodermatozę uwarunkowaną genetycznie;
Ponadto fotodermatoza może towarzyszyć innym chorobom. Nadwrażliwość na słońce pojawia się m.in. u osób chorujących na toczeń rumieniowaty (1).
Objawy uczulenia na słońce
Pierwsze objawy fotodermatozy mogą pojawić się już w ciągu kilku minut po ekspozycji na słońce. Jednak z reguły są widoczne po dłuższym czasie. Nie zawsze występują jedynie w miejscach, które były wystawione na działanie promieni słonecznych. Czasami objawy fotodermatozy pojawiają się na obszarach skóry, które były osłonięte przed słońcem.
Co powinno wzbudzić niepokój? O nadwrażliwości na słońce mogą świadczyć objawy takie jak: zaczerwienienie i pieczenie skóry, opuchlizna, a także pokrzywka słoneczna (która, jak sama nazwa mówi, przypomina ślady po poparzeniu pokrzywą i pojawia się niemal natychmiast po ekspozycji na słońce). Niepokojącym sygnałem są również swędzące czerwone plamy oraz pęcherzyki z wysiękiem, które występują z reguły na klatce piersiowej i rękach.
Oprócz objawów skórnych mogą pojawić się: gorączka, złe samopoczucie czy zaczerwienienie spojówek (1).
Leczenie uczulenia na słońce
Jak wygląda leczenie uczulenia na słońce? Po pierwsze po zaobserwowaniu niepokojących objawów należy jak najszybciej schować się w zacienionym miejscu. Po drugie można sięgnąć po krem z hydrokortyzonem, który stosuje się miejscowo.
Ulgę w przypadku uciążliwych objawów przynoszą również kremy lub maści, które zawierają alantoinę, pantenol oraz inne składniki o działaniu nawilżającym, regenerującym i łagodzącym. Można je znaleźć w składzie różnych produktów dostępnych bez recepty.
W przypadku ran powstałych na skutek wysięku polecane są również preparaty odkażające zawierające oktenidynę.
Profilaktyka uczulenia na słońce
Podstawą profilaktyki jest unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce. Jednak w trakcie upałów nie zawsze jest to możliwe. W związku z tym warto pamiętać o stosowaniu kremów z filtrem. Najskuteczniejszą ochronę zapewniają te, których SPF (czyli Sun Protection Factor) wynosi 50, ponieważ blokują do 98% promieniowania UVB. Przy czym należy pamiętać, że aby faktycznie chroniły przed słońcem, trzeba nałożyć je odpowiednio wcześnie (najlepiej około 30 minut przed wyjściem z domu) i powtarzać aplikację co jakiś czas (szczególnie po wyjściu z wody) (2, 3).
Oprócz tego warto zadbać o „profilaktykę od środka”. Chodzi tu o wzbogacenie jadłospisu w produkty bogate w antyoksydanty (zaliczają się do nich m.in. owoce jagodowe, warzywa, zielona herbata). Są to związki, które neutralizują wolne rodniki przyczyniające się do nadwrażliwości skóry na słońce i opóźniają proces starzenia.
Jeśli dostarczenie odpowiedniej ilości antyoksydantów wraz z dietą jest niemożliwe można rozważyć suplementację. W ramach profilaktyki uczulenia na słońce polecane są m.in. suplementy z witaminami A, C i E, które mają właściwości antyoksydacyjne (4).
Przypisy
1. Śpiewak R. Fotodermatozy, czyli choroby skóry prowokowane przez światło, Kosmetyka Profesjonalna. 2009, 3.
2. Wojas-Pelc A, Jaworek A, Rajzer L. Choroby skóry związane z działaniem promieniowania słonecznego: przegląd wybranych zagadnień. Family Medicine & Primary Care Review 9.1 (2007).
3. Węgłowska, Jolanta, and Agnieszka Milewska. "Pozytywne i negatywne skutki promieniowania słonecznego." Post. Kosmet 2 (2011): 93-97.
4. Szajdek, Agnieszka, and Julitta Borowska. "Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego." Żywność Nauka Technologia Jakość 11.4 Spec (2004).
