Tasiemiec to organizm pasożytniczy należący do płazińców. Jego cykl rozwojowy jest złożony – zazwyczaj bytuje u żywicieli pośrednich i ostatecznych. Jednak, choć istnieje kilkaset gatunków tasiemców, to tylko dla kilku z nich organizm człowieka jest żywicielem ostatecznym. Przyjrzyjmy się bliżej pasożytom, które mogą bytować w ludzkim układzie pokarmowym i sprawdźmy, jakie objawy to wywołuje.
Czym jest tasiemczyca?
Tasiemczyca to choroba pasożytnicza przewodu pokarmowego spowodowana obecnością w jelicie cienkim postaci dojrzałej tasiemca. Najczęstszym czynnikiem etiologicznym jest tasiemiec nieuzbrojony (łac. Taenia saginata), rzadziej karłowaty, uzbrojony lub bruzdogłowiec szeroki.
Jak często występuje tasiemczyca? Szacuje się, że występuje u około 80 milionów ludzi na całym świecie. Chorobę spowodowaną obecnością tasiemca nieuzbrojonego częściej obserwuje się w Ameryce Południowej, na Bliskim Wschodzie i w Afryce. Z kolei tasiemczycę wywołaną bruzdogłowcem szerokim odnotowuje się w Ameryce Północnej, Chile, Skandynawii, Europie Wschodniej czy Ugandzie [1], [2], [3].
Przyczyny tasiemczycy
Czynnikiem etiologicznym tasiemczycy jest tasiemiec. Do zarażenia tym organizmem pasożytniczym dochodzi na różne sposoby.
- Tasiemiec nieuzbrojony: spożycie surowej wołowiny, ponieważ żywicielem pośrednim tego pasożyta jest bydło.
- Tasiemiec uzbrojony: jego żywicielem pośrednim są świnie, więc do zarażenia dochodzi w wyniku spożycia surowej lub źle przygotowanej (niedogotowanej itd.) wieprzowiny.
- Tasiemiec karłowaty: jego cykl rozwojowy nie wymaga żywiciela pośredniego (jest to wyjątek na tle innych tasiemców). Jednak może on występować – najczęściej są nim różne owady (np. wszy, karaluchy, chrząszcze). Z kolei żywicielem ostatecznym są zarówno ludzie, jak i koty, psy oraz szczury. Do zarażenia dochodzi w wyniku połknięcia jaj (np. przy przypadkowym połknięciu owada), bezpośredniego kontaktu z zarażonym zwierzęciem lub kałem żywiciela. Bardziej narażone na zarażenie są osoby przebywające w dużych skupiskach ludzi, gdzie nie przestrzega się zasad higieny.
- Bruzdogłowiec szeroki: ma dwóch żywicieli pośrednich (ryby i skorupiaki) i jednego ostatecznego, którym jest człowiek. Do zarażenia tym gatunkiem tasiemca dochodzi w wyniku spożycia surowych owoców morza lub ryb.
- Tasiemiec bąblowcowy: człowiek jest dla niego żywicielem pośrednim. Źródłem zakażenia są owoce (najczęściej leśne np. jagody) lub woda zanieczyszczone odchodami zwierząt [2], [3].
Objawy tasiemczycy
Tasiemiec bytuje w układzie pokarmowym i żywi się pokarmem dostarczanym przez człowieka. W związku z tym u osoby z tasiemczycą obserwuje się niezamierzoną utratę masy ciała, charakterystyczne uczucie ssania w żołądku, osłabienie, a także niedobory witamin i składników mineralnych. Ponadto pojawiają się inne objawy, które zależą od stopnia inwazji pasożyta. Są to: wymioty, bóle brzucha, brak apetytu, naprzemienne biegunki i zaparcia.
Objawy tasiemczycy zależą również od gatunku tasiemca. W przypadku tasiemca uzbrojonego może dojść do rozwoju wągrzycy. Choroby obejmującej m.in. układ nerwowy i powodującej napady drgawek, zawroty i bóle głowy.
Z kolei u osób zarażonych bruzdogłowcem szerokim często występuje niedobór witaminy B12. Objawia się on m.in. trudnościami z koncentracją, bólami głowy i osłabieniem [1], [2], [3].
Leczenie tasiemczycy
Diagnostyka tasiemczycy obejmuje szczegółowy wywiad lekarski i badanie mikroskopowe kału. Lekarz może zdecydować również o konieczności wykonania badań różnicowych, aby wykluczyć inne przyczyny dolegliwości.
Głównym sposobem leczenia tasiemczycy jest podawanie leków. Pierwszym wyborem jest prazykwantel – lek przeciwpasożytniczy. Przy czym leczenie nie kończy się na wdrożeniu farmakoterapii. Zaleca się również badanie stolca przez kolejne 3 dni, aby określić gatunek tasiemca i wydalanie główek pasożyta. Ponadto wskazane jest wykonanie badania mikroskopowego stolca (po 1 i 3 miesiącach od rozpoczęcia leczenia) w celu oceny skuteczności terapii [2], [3].
Profilaktyka tasiemczycy
Profilaktyka tasiemczycy obejmuje przede wszystkim unikanie spożywania surowego mięsa, ryb i owoców morza. Należy zachować szczególną ostrożność również, jeśli chodzi o jedzenie samodzielnie zebranych owoców leśnych.
